________________
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શ પૃષ્ઠ ૧૪ પ્રબુદ્ધ જીવન : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહે સ્મૃતિ વિશેષાંક 5 એપ્રિલ ૨૦૧૬
શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ૪ ડૉ, ઘનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક BA ડૉ. ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિરોષક ૪ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી.
8 સૂકા પાન-ડાળખાં શોધી ભેગાં કર્યા.
અભ્યાસ કક્ષમાં ગયો. - હવે સાંભળો એ પરિવ્રાજકની ચર્યા :
| દોઢ કલાક અમારો અભ્યાસ-વાંચવાનો સમય. પછી ૩ થી હું ૬. બાબાએ કૂવા પાસે જઈ ફરી ડોલથી પાણી કાઢવું, પોતાના ૫ અમે છૂટ્ટા. પણ આ દોઢ કલાક દરમિયાન મેં તો મનમાં હું શું ધોતિયાના છેડાથી ગાળીને પાણી તાંબાના લોટામાં ભર્યું. લોટા બાબાને જ વાંચ્યા હતા. હું તરત જ પહોંચ્યો બાબા પાસે મારી ? ૬ સાથે નીચે આવ્યા. માથા પર પહેરેલો સાફો એક તરફ પડ્યો ફાઉન્ટન પેન લઈને મારું નામ કોતરાવવા. હું હતો એ ખોલ્યો, એમાંથી મોટી, માથાના આકારની જ તો તાંસળી અત્યારે બાબા એ જ સ્થળે ગરમ લાકડા પાસે બેસી આશ્રમના કું કાઢી, સાફા નીચે આ તાંસળી માથાનું રક્ષણ પણ કરે, અને કર્મચારીઓની પેન ઉપર નામ કોતરી રહ્યા હતા. એક નામ શું
જરૂરિયાતનું એ વાસણ સચવાઈ પણ રહે. એ તાંસળી ચત્તી કરી, કોતરતા બાબાને પાંચ મિનિટ લાગે. એ ગણતરીએ બાબા રોજના
પોટલીમાંથી લોટ કાઢો, તાંસળીમાં પાણી-લોટ નાખ્યા, સાત-આઠ રૂપિયાની રોજી મેળવી લેતા હશે, પિસ્તાલીસ વર્ષ હું લોટનો પિંડ બનાવ્યો. ચૂલો પેટાવ્યો, બે હાથથી એક મોટો પહેલાં રોજના સાત-આઠ રૂપિયાની કિંમત હતી. g, રોટલો ઘડ્યો. પછી એ જ તાંસળીને ઊંધી કરી ચૂલા ઉપર મૂકી, કર્મચારીઓનું કામ પૂરું કરી વિદ્યાર્થીઓની પેન ઉપર નામ ૬ હું તાંસળી તાવડી બની ગઈ, એના પર રોટલો મૂક્યો, શક્યો. કોતરવાનું શરૂ કર્યું. બાબા નામ કોતરતા જાય અને વિદ્યાર્થીઓ છે ૪ રોટલાને પછેડીના એક ખૂણા ઉપર મૂક્યો. ફરી તાંસળીને ચત્તી સાથે વાત કરતાં કરતાં આત્મીયતા કેળવી બે-ત્રણ શિખામણના ૪ હું કરી, ચૂલા ઉપર મૂકી, હવે તાંસળી તપેલી બની, એમાં રે શબ્દો કહે, ક્યારેક કોઈ વાર્તાની માંગણી પણ કરે. શું પાણી. બગલ થેલામાંથી દૂધીનો એક કટકો કાઢ્યો, અડધી પાંચ વાગ્યા. બાબા કહે : “ચલો કલ કી રોટી ભગવાનને દે શું
બચાવેલી દૂધી હશે. દૂધીની છાલ કાઢી અને એ છાલને “પ્રભુ દી, અબ ચલેં,’ અને એમણે અગ્નિ ઠાર્યો, નમન કર્યું. બધો ૨ પ્રભુ' બોલતા અગ્નિને સમર્પિત કરી. દૂધી સમારી સીધી પેલી અસબાબ શરીર ઉપર ગોઠવ્યો. સાફામાં તાંસળી મૂકી, સફેદ છે હું તપેલી બનેલી તાંસળીના ઉકળતા પાણીમાં નાખી, દૂધી ચડવા કેશ ઉપર સફેદ સાફો ગોઠવ્યો, બગલ થેલો બગલમાં લટકાવ્યો, હું ૬. દીધી, થોડીવારે એમની વિવિધ પોટલીમાંથી મીઠું, ધાણાજીરું પછી ઉપર કોટ પહેર્યો, કોટના બે ખભા ઉપર લશ્કરના સૈનિકો છું અને હળદર કાઢી શાકમાં નાખ્યા. થોડીવારમાં દૂધીનું બાફેલું પહેરે એવા બે ફ્લેપ હતા, એના બટન ખોલી બે બાજુ પોટલીવાળા ૬ શાક તૈયાર! કપડાંથી ગરમ તાંસળી નીચે ઉતારી. ચૂલામાં પાણી ખેસ લટકાવી બે બટન બંધ કર્યા જેથી બે બાજુના એ ખેસ સરકી જ હું છાંટી ચૂલાને ઠારી પ્રણામ કર્યા, અને બસ, એક મોટો રોટલો ન જાય. બૂટ પહેર્યાં, હાથમાં દંડ લીધો અને ડગ માંડ્યાં. ત્યાં હું છે અને દૂધીનું બાફેલું પાણીના રસાવાળું શાક! આરામથી સ્વસ્થ અમારા એક વિદ્યાર્થીએ વિનંતિ કરી, “બાબા આજ હમારે સાથ હૈં ન્ન ચિત્તે ખાધું. તાંસળીમાં થોડું પાણી નાખ્યું અને એ પાણી પી રહિયે, આપ સે બહોત બહોત બાતેં સુનની હૈ, આપ જો જે
ગયા. ચોખ્ખા પાણીથી તાંસળી સાફ કરી. પાણી ચૂલાની ઈંટ- કહાનિયાં કહતે હો, ઉસમેં બહોત મઝા આતી હૈ.' હું પથ્થર ઉપર નાખ્યું. આ બધી વસ્તુને નમન કર્યા, પછી એ ઠરેલ બાબા હસ્યા, બાળકોના માથા ઉપર હેતથી હાથ ફેરવતા ઉં હુ ઇંટ-પથ્થર ઉપાડી ભીંત પાસેના એક ખૂણામાં મૂક્યા, જગ્યા બોલ્યા, “બેટા, હમ તો ચલતે ભલે, રુકે તો રોગ લગ જાવે, ઔર હું હું પૂરી રીતે સાફ કરી બાબા ઊડ્યા.
ચલે તો ચકમક ઔર ચમક મિલે. બહેતા પાની હી અચ્છા રહેતા હું ૪ સ્નાન કરવાથી માંડીને આ બધી ક્રિયામાં બાબાને પોણો .” હૈ કલાક જ લાગ્યો હશે, કારણ કે એ સમયે અમારે સ્વાધ્યાયમાં બાબાએ હાથમાં દંડ લીધો. જવા માટેનો પહેલો ઘંટ વાગ્યો હતો.
આ વાક્યને આજે યાદ કરું છું અને કેટલા બધા અર્થો સામે છે બાબા ઊભા થયા. કૂવા પાસે જઈ પોતાનું ધોયેલું ખમીશ આવે છે! સ્પષ્ટતા કરવાની શી જરૂર? સુશેષ કિં બહુના? છે અને ધોતિયું લીધાં, થોડા ભીના તો હતા. હાથમાં બગલ થેલો અમારા કારાણી સાહેબ કહેતા જેને બધું ભાવે અને બધે ફાવે, હું અને પોટલીઓ તેમ જ ખભે કોટ મૂક્યો. બૂટ પહેર્યા અને આ દુ:ખ એનાથી દૂર ભાગે. $ બધા અસબાબ સાથે બાબા સંગીતશાળાની પાછળના લીંબડાના બાબાએ ફ્લેપવાળો કોટ પહેર્યો હતો, એનું વિસ્મય મારામાં હું
ઓટલા ઉપર બધું મૂકી બન્ને કપડાં ત્યાં સૂકવ્યા. ઓટલો સાફ મનમાં સળવળે. મેં પૂછી નાખ્યું, “બાબા પહેલે આપ ક્યા કરતે જે કર્યો અને સાફાને પહોળો કરી પાથર્યો, માથે બગલ થેલાનું થે?' હું ઓશિકું અને બાબા એક જ પળમાં ઘસઘસાટ ઊંઘી ગયા. નિશ્ચિત, “બેટા બીત ગઈ જો બીત ગઈ, તુમ સબ ભી કલ કી મત છું
શાંત, સ્વસ્થ! આ તેમની વામકુક્ષી અને બીજો ઘંટ વાગતાં હું પણ સોચો, આજ કી સોચો. વર્તમાન હી સબ કુછ હૈ, ઉસે હી વફાદાર છે
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિરોષક જ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક B ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક BE ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક B ડૉ.
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક - ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક # ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
