________________
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શ
એપ્રિલ ૨૦૧૬ ૬ પ્રબુદ્ધ જીવન : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ૬ પૃષ્ઠ ૨૫
શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
શ્રી ધનવંત શાહ સાથેનાં “કેટલાંક સંસ્મરણો’
1 જિતેન્દ્ર બી. શાહ
વિશેષાંક # ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક # ડૉ. 9,
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિરોષક ૪ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક જ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી.
જૈન સાહિત્ય સમારોહ એ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ તથા શ્રી યુવાનોને તેમ જ લખવા માટે ઉત્સાહિત લેખકોને પ્રોત્સાહન ૐ મહાવીર જૈન વિદ્યાલયની ગૌરવવંતી પ્રવૃત્તિ છે. વર્ષોથી ચાલતી આપવું જોઈએ. તેઓ સ્વાધ્યાય કરતા થાય અને લખતા થાય તો શું ૪ આ પ્રવૃત્તિએ અનેક જૈન વિદ્વાનોને પોતાના સંશોધનાત્મક લેખો, નવા નવા કામ થઈ શકે. અને પછી કહેતા કે છેલ્લા વર્ષોમાં જૈન ૪
તુલનાત્મક અધ્યયનો અને નવા વિચારો રજૂ કરવાનો અવસર સાહિત્યની પ્રવૃત્તિ અનેક સ્વરૂપે વિસ્તરી છે તેમાં જૈન સાહિત્ય & આપ્યો છે. આ સમારોહમાં મોટા ભાગે જૈન વિદ્વાનોનું સમારોહનું ખૂબ જ મોટું યોગદાન છે. તેમની ભાવના હતી કે જે હુ અવાગમન થતું રહ્યું. જુદા જુદા સ્થાને આયોજિત થતી આ વધુમાં વધુ લેખકો જોડાય અને વધુ લોકો રસ લેતા થાય. આવી ત્વ છે પ્રવૃત્તિમાં તીર્થયાત્રા પણ એક પ્રલોભન રહેતું હતું. તેમ છતાં વિચારધારાને લીધે ક્યારેક તેમની આલોચના પણ થતી હતી, રં સીમિત સંખ્યામાં જ વિદ્વાનો લાભ લેતા હતા. તે પરંપરાને છતાં ખૂબ જ સમતાભાવથી તેઓ આલોચના સાંભળી લેતા અને હું સંપૂર્ણપણે બદલી નાખી અનેક વિદ્યારસિકોને આ પ્રવૃત્તિમાં પોતાનું કાર્ય ચાલુ રાખતા હતા.
જોડાવાની પ્રેરણા આપનાર ધનવંતભાઈ હતા. રમણભાઈના જૈન સાહિત્ય સમારોહના વિષય નક્કી કરવા અને તેની જં અવસાન પછી આ પ્રવૃત્તિ બંધ થઈ જશે તેવું લાગ્યા કરતું હતું. જાણકારી વિદ્વાનોને પહોંચાડવાની પ્રક્રિયા ખૂબ જ મોડેથી થતી છે પરંતુ આ પ્રવૃત્તિને વધુ વેગવંતી બનાવવાનું શ્રેય ધનવંતભાઈને હતી, તેથી લેખોનું સ્તર ખૂબ નીચું જતું હતું. તેને બદલે સમારોહની જાય છે.
સમાપ્તિ પૂર્વે જ જો આગલા સમારોહનો વિષય નક્કી થઈ જાય છે હું ધનવંતભાઈ સાથે ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ સામયિક અંગે અવારનવાર તો લેખકોને ગ્રંથો વાંચવાનો અને ચિંતન કરવાનો પૂરતો સમય ૯ 8 વાતો થતી હતી. મેં તેમને એક વાર કહ્યું કે “ધનવંતભાઈ, જૈન મળી રહે તેવી વિચારણા થઈ. આ વિચારને તેમણે તરત જ છે
સાહિત્ય સમારોહની પ્રવૃત્તિ અટકી જવી ન જોઇએ.’ ત્યારે, તેમણે અમલમાં મૂક્યો અને વિષય-નિષ્ણાતોનું ચયન કર્યું. લેખકોને
ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે હું આ પ્રવૃત્તિ કરી શકું તેવી યોગ્યતા વિષયો ફાળવવાની જવાબદારી વિષય-નિષ્ણાતોને સોંપી જેથી Ė અને શક્તિ ધરાવતો નથી. મારે તો “પ્રબુદ્ધ જીવન' સારી રીતે વિષયો બેવડાવાની પ્રવૃત્તિ સંપૂર્ણપણે અટકી ગઈ. આવા -
ચાલુ રહે તે સહુથી વધુ અગત્યનું છે. મેં તેમને અનેક તર્કો આપ્યા. અનેકવિધ પરિવર્તન લાવી તેમણે જૈન સાહિત્ય સમારોહની RE છેવટે મેં જણાવ્યું કે તમને મારો સંપૂર્ણ સહયોગ રહેશે. તમે બધું પ્રવૃત્તિને ચેતનવંતી બનાવી હતી. જે કામ મને સોંપી દો, માત્ર તમારું નામ જોઇએ. આટલો આગ્રહ આ વર્ષે યોજાયેલ સમારોહમાં આવવા માટે મને પહેલેથી જ કર્યો ત્યારે તેઓ આ પ્રવૃત્તિ ચાલુ રાખવા સંમત થયા. મને સંતોષ બાંધી લીધો હતો. મને સમારોહમાં રજૂ થયેલા બધા જ લેખોની થયો.
સમીક્ષા કરવા જણાવ્યું હતું. મેં આ કાર્યનો સવિનય અસ્વીકાર જૈન સાહિત્ય સમારોહ જ એક માત્ર એવી પ્રવૃત્તિ છે જે દ્વારા કર્યો અને જણાવ્યું કે કેટલીક વાર મારી આલોચનાને કારણે યુવાન રે વિદ્વાનો સાહિત્યિક પ્રવૃત્તિ સાથે જોડાયેલા રહી શકે છે. આજના વિદ્વાનોને દુ:ખ લાગવાની સંભાવના રહેલી હોય છે. તેથી મને ? $ યુગમાં થઈ રહેલા સંશોધનાત્મક કામોની જાણકારી મેળવી શકે આ કામ ન સોંપો. તેઓ પણ આ બાબતથી સુપેરે પરિચિત હતા, હું છે અને ભાવિ કાર્યક્રમોનું આયોજન થઈ શકે. વિદ્વાનો અરસપરસ તેમ છતાં તેમની ભાવના હતી કે મારે જ સમીક્ષા કરવી. તેઓ at મળતા રહે એ જ આ પ્રવૃત્તિનો મુખ્ય ઉદ્દેશ છે. આ ઉદ્દેશને સફળ હંમેશાં કહેતા કે નિષ્પક્ષ અને વિસ્તૃત માહિતી સાથેની $ બનાવવા માટે નિવડેલા લેખકો કે સંશોધકોને આમંત્રિત કરી સમાલોચના આવશ્યક છે. આવી આલોચનાથી તેઓ ક્યારેય ?
સમારોહની પ્રવૃત્તિ ચાલુ રાખવાને બદલે તેમાં નવા યુવાન જોડાય ગભરાયા નથી. જો કે તેમની આ ઈચ્છાને સોનગઢમાં આયોજિત હૈ # તે માટે યુવાન વિદ્વાનોને ધનવંતભાઇએ પ્રોત્સાહિત કર્યા. લેખ સમારોહમાં હું પૂર્ણ કરી શક્યો ન હતો તેનું મને દુ:ખ છે. જે લખવા પ્રોત્સાહન આપ્યું અને તૈયાર લેખો રજૂ કરવા માટે તક એ સમારોહમાં તીર્થો વિશેની એક બેઠકમાં ૪પથી વધુ લેખો
આપી. તેના કારણે જૈન સાહિત્ય સમારોહની પ્રવૃત્તિ વિસ્તરવા વંચાવાના હતા, મારે એક દિવસમાં બધા જ લેખકોને સંતોષ ૬ લાગી. સંખ્યા બાબતે પણ મારે ધનવંતભાઈ સાથે અનેકવાર આપવાનો હતો. હું અત્યંત મૂંઝવણ અનુભવતો હતો. દરેક હું જે ચર્ચા થતી હતી. ત્યારે તેઓ હંમેશાં કહેતા હતા કે આપણે લેખકને પોતાનો લેખ રજૂ કરવા માટે યોગ્ય સમય મળે તેવી ?
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક BE ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ૪ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક - ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક BA ડૉ.
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક B ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક # ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
