________________
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શ
એપ્રિલ ૨૦૧૬
પ્રબુદ્ધ જીવન : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહે સ્મૃતિ વિશેષાંક ૬ પૃષ્ઠ ૭૧
શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
આપણે પુણ્યવંત કે આપણને... dભારતી દીપક મહેતા
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શીહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ, ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ૪ ડૉ. ધવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક - ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ? ડૉ.
યોગસાર ગ્રંથના ‘ભાવશુદ્ધિ જનક' નામે પંચમ પ્રસ્તાવમાં તેઓના એ અવાજમાં એટલી તો આત્મીયતા અને માધુર્ય જે શાસ્ત્રકાર ભગવંત ફરમાવે છે કે:
છલકાતાં હતાં કે હું ફરી કલમ ઉઠાવી શકી અને તેઓના કહ્યા હૈ कायेन मनसा वाचा, सत्कर्म कुरूते यदा।
પ્રમાણે જ તે કૃતિ પ્રસિદ્ધ થઈ શકી. વળી એ પછી ‘પ્રબુદ્ધ જીવનમાં सावधानस्तदा तत्त्व-धर्मान्वेषी मुनिर्भवेत् ।।
તેઓએ જ પ્રેરણા આપીને મારી પાસે લખાવીને છ માસ પર્યત છું મુનિ જ્યારે મન-વચન-કાયાથી કોઈપણ કાર્ય કરે ત્યારે તેમાં ‘નવકારની સંવાદયાત્રા' પ્રગટ કરવી ચાલુ રાખી.
૨ = સો પ્રથમ તત્ત્વ-ધર્મની તપાસ કરે. પૂજનીય શ્રી ધનવંતભાઈ એ દરમ્યાન અનેકવાર વાતો થતી રહેતી અમારી વચ્ચે. એકદા છે પણ એક સાચા મુનિની જેમ જ મન-વચન-કાયાની પ્રવૃત્તિઓ મેં કહ્યું: “ધનવંતભાઈ, પૂજ્ય ભાઈને તો ખબર જ ના પડી કે શું ઉં કરતાં-કરતાં સાવધાનપણે એક અન્વેષક બનીને ઓતપ્રોત તેઓનાં જીવનચરિત્ર વિશે હું કાંઈક લખી રહી હતી. તેઓને તે જૈ બનેલાં જણાતા. તેઓ દરેક બાબતની સુંદરતા-સત્યતા-ઉચિતતા જાણ હોત તથા તેઓ તે વાંચી શક્યા હોત તો મારો અફસોસ ૐ તો તપાસતાં જ, પરંતુ પ્રતિપક્ષની પણ તટસ્થ તપાસ કરવાનું ઓછો થાત!” તો તેઓએ મને સાંત્વન આપતા કહ્યું: ‘તેમ ન હૈં ન ચૂકતા.
વિચારતાં એમ વિચારો કે તેઓએ તે પુસ્તક જોયું-વાંચ્યું હોત તો હું શાંતિ પમાડે તેને રે સંત કહીએ... આ પંક્તિ અનુસાર તેઓ કદાચ મોહ જાગ્રત થાત. વળી એમના જીવનનો કેટલોક સમય છે ૨ સંસ્કૃતિવર્ધક, સાહિત્યસર્જક, મીમાંસક, ધર્માનુષ્ઠાનપ્રેરક, લોકો સાથે તે અંગે વાતો કરવામાં વ્યતીત થાત અને એટલી
તત્ત્વઅન્વેષક, કલાપ્રેરક નિષ્પક્ષતંત્રી ઉપરાંત એક સાચા સંત આરાધના ક્વચિત ઓછી થાત. તે કરતાં અત્યારે તેઓ $ સમા પણ હતા. મૈત્રીભાવ અને સ્નેહથી ઉભરાતા એક વિશિષ્ઠ આત્મસ્વરૂપે તે વાત જાણે જ છે અને તમને દિવ્ય આશીષ આપી ? હૈ કોટીના ગવેષક જાણે ! અને એટલે જ તેઓ પરિસર આદરભાવનો જ રહ્યા છે તેવી શ્રદ્ધા રાખો.’ તેઓના આ શબ્દો ખરે જ શીતળ ઉં જ તેજપુંજ સદેવ ઝળહળતો રહેતો.
ચંદનના લેપ સમા નીવડ્યાં મુજ તપ્ત મન ઉપરે! 8 શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રના મહારાધક મારા પૂજ્ય સસરાજી શ્રી ધનવંતભાઈને મળીએ ત્યારે તેમનો અનન્ય છે 9 શ્રી શશીકાંતભાઈ મહેતાના ૮૫ વર્ષ સંપન્ન થવા નિમિત્તે સર્વ સ્વાનુભૂતિપ્રકાશ આપણને અચૂક ઝળાંહળાં કરી દે. તેઓની ૐ પરિવારજનો તેમની નિશ્રામાં એકઠાં થઈશું અને તેઓની શ્રુતભક્તિ સંગે રંગાવાનું થાય ત્યારે વૉલ્ટ વ્હીટમેનનું આ યાદગાર હું ર જીવનહિતશિક્ષા પામીશું એવું નિર્ણિત કરેલું તે વાતની પૂજ્ય વિધાન સાંભરેઃ 'Who touches the book, touches the 3
ભાઈને જાણ નહોતી. તેઓને તે સમયે સમર્પિત કરવાથે એવું man.' કોઈપણ પુસ્તક – પછી તેમણે લખ્યું હોય, સંપાદન કર્યું શું આશ્વર્યાનંદ પમાડવાનાં ભાવથી તેઓના શુદ્ધારાધનામય હોય કે પછી તેનું આસ્વાદન કરાવ્યું હોય – તેઓની અનોખી રુ હૈ જીવનનું દર્શન કરાવતી કૃતિ ‘અધ્યાત્મરવિની પિતૃછવી' લખવી પ્રતિભાની માવજત તેમાં ભળેલી દેખાય જ.
શરૂ કરેલ. તે લગભગ પૂર્ણ થવાના આરે હતી અને બે દિવસમાં સૌ જીવોનું કલ્યાણ થાઓની તેમની ભાવના તેમના પ્રત્યેક ૪ જૈ જ મુદ્રિત થવા જનાર હતી ત્યારે એકાએક ૧૧ જૂન, ૨૦૧૪ના વિચારમાં ઉછરતી જણાય. “પ્રબુદ્ધ જીવનના કાર્યાલયે તેઓને મેં $ બપોરે વિજય મુહૂર્તે તેઓ નિદ્રામાં જ નવકારશરણ થયા. અમે સંબોધીને જો કોઈ વયસ્ક, તકલીફગ્રસ્ત સગૃહસ્થ મદદની હાંક : હું સહુ બન્યાં હતપ્રભ. મહિના સુધી તો સૌ દિમૂઢ બની રહ્યાં મારે તો ધનવંતભાઈ તરફથી તેનો સુમધુર પડઘો પડે જ. અન્યોને હું છે તેઓની આ એકાએક વિદાયથી!
મદદરૂપ થવા શ્રેષ્ઠીઓ પાસે તેવા પત્રો પહોંચાડવાનો તેઓનો જ ત્યાં જ એકદા શ્રી ધનવંતભાઈનો સુદઢ અવાજ રણક્યો: નિ:સંકોચ પુરુષાર્થ આવા ઘણાં સકાર્યોનો માર્ગ ખોલી દે, $ “બહેન, પુસ્તકને તાત્કાલિક પૂર્ણ કરી મુદ્રિત થવા મોકલી આપો. ચતુર્વિધ સંઘ માટે તેઓ જાણે આજીવન ભેખધારી ગુણવંત ૨ હું અનેક વર્ષો સુધી પર્યુષણના પ્રથમ દિવસે તેઓએ શ્રી મુંબઈ જૈન સેવક બની રહ્યા. સાતે ક્ષેત્રોમાં તેઓનું અનુદાન હતું ખરે જ હું * યુવક સંઘ આયોજિત પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળામાં પ્રથમ વ્યાખ્યાન સરાહનીય. ફકત જૈનો માટે જ નહીં, જીવમાત્ર પરત્વે તેમનું જ 8 આપેલું છે તે બિરલા સભાગૃહમાં પર્યુષણના પ્રથમ દિવસે કાળજું એક સરખું ઋજુ બનતું. તેમનું મિશન એ જ બની રહેતું રે 3 વ્યાખ્યાન દરમ્યાન જ તેઓને આપણે અક્ષરદેહે ત્યાં અવતારીશું તેમનું વિચાર સેવન. એક સુકાર્ય હાથમાં ઉપાડે પછી તેને પૂર્ણ ? કું અને એ પુસ્તકનું વિમોચન આપણે પદ્મશ્રી કુમારપાળભાઈ નિષ્ઠાથી પાર પાડવું એ તેમની નિજી પ્રણાલી હતી. ? દેસાઈના હસ્તે કરાવી સંઘને સમર્પિત કરીશું.”
તેમની સાથે વાત કરવાથી કેટલીયે મહાવિદ્યાલયોના દ્વાર ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક B ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક જ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક B ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક - ડૉ.
