________________
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શ પૃષ્ઠ ૯૨
પ્રબુદ્ધ જીવન : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહે સ્મૃતિ વિશેષાંક દ એપ્રિલ ૨૦૧૬
શાહ અતિ વિશેષાંક
$ હતી.
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિરોષક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક જ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
છે. આત્મા પર આરૂઢ થઈ ગયેલા રાગ, દ્વેષ, કામ, લોભ,
જૂન-૨૦૧૩ મોહ વગેરે પાપસ્થાનકોને જ્ઞાન, તપ અને ભક્તિથી એ બધાંને
જૈન એકતા નીચે ઊતારી અને હળવેકથી એમને વિદાય કરવાના આ દિવસો છે. જેમ જેમ આ અશુદ્ધ આવરણો દૂર થતાં જશે તેમ તેમ
‘ગચ્છના બહુ ભેદ નયને નિહાલતાં આતમજ્યોતિ પ્રકાશિત થશે, એ અનુભૂતિ શબ્દાતિત છે. જે
તત્ત્વની વાત કરતાં ન લાજે.
ઉદર ભરણાદિ નિજ કાજ કરતા થકાં, મહાન આત્માને અનુભૂતિ થાય છે એ જીવનમુકત બની જાય છે. સંસારમાં રહીને પણ અસંસારી બની જીવી જાય છે,
મોહ નડિઆ કલિકાલ રાજે.” (૧૪:૩)
– આનંદઘનજી સાક્ષીભાવ સ્વરૂપે. આ ભવ્ય આત્મા મોક્ષના યાત્રિ બની
જૈન ધર્મ એક જિવીત ધર્મ છે. એમાં સ્વસ્થ જીવન જીવવાની જાય છે.
કલા છે. આ ધર્મમાં વર્ગબેદ નથી. વર્ણભેદ નથી. શ્રેણિક રાજા જૈન સાહિત્ય અને વિચારણા અનેક લોકો સુધી સાચી રીતે
અને સામાન્ય માનવ, તેમજ ચારે વર્ણ એક સાથે બેસી શકે છે પહોંચે એ માટે તેઓ સતત આવા વિશેષાંકો તૈયાર કરાવતા
એટલો એ ઉદાર છે. કર્મના મહાન સિદ્ધાંત દ્વારા એ મોક્ષની રહ્યા.
પ્રાપ્તિ કરાવે છે. અપરિગ્રહ અને સાપેક્ષવાદ જેવા માહન સિદ્ધાંતો ડિસેમ્બર-૨૦૧૦
જગતને જેન ધર્મે આપ્યાજે વિશ્વને શાંતિના શિખરે બિરદાવવા ઈચ્છામૃત્યુ
સમર્થ છે. હંમેશા નવા અને વિચારોત્તેજક વિષયોને પ્રેરતા. પોતે અંદરથી
વિવિધ સંપ્રદાયોમાં અટવાયેલા આ અતિ પ્રાચીન અને મહાન શા સ્પષ્ટ હોવાને કારણે તેમને ક્યારેય દંભનું આવરણ પહેર્યું નહિ.
ધર્મમાં શું એકતા શક્ય નથી? કે કોઈને ખુશ કરવા કે દુ:ખી કરવા નહિ પરંતુ જે સમયે જે સાચું
ના, શક્ય નથી. પ્રત્યેક સંપ્રદાયના મૂળ એટલાં ઊંડા ઉતરી લાગે અને જે ખોટું લાગે તે કહેવાની તેમની હિંમત કાબિલે દાદા
ગયા છે કે હવે આ એકતા શક્ય નથી, છતાં અન્ય દષ્ટિકોણથી
એકતા શક્ય છે. મુખ્ય સંપ્રદાયો, શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક, દિગંબર, એટલે આ ઈચ્છા મૃત્યુ અને જૈન ધર્મના સંથારા-સંલેખના
સ્થાનકવાસી અને તેરા પંથ, આ સંપ્રદાયના વિવિધ પેટા સાથે કોઈ મેળ નથી. સંથારો એટલે કર્મો ભોગવી લઈને કર્મક્ષયની
સંપ્રદાયોનું એના મુખથ્ય સંપ્રદાયમાં વિલીનકરણ થાય તો આજે પ્રક્રિયા વ્રત માટે પણ વિચારમંથનની જરૂર છે જ.
જે મતભેદો મનભેદો સુધી પહોંચ્યા છે ત્યાંથી પાછા વળી મતભેદો આ વિષય ઉપર એક માત્ર લેખ સગત મિત્ર હર્ષદ દોશીએ
સુધી જ રહે, કેમકે, આખરે તો સાપેક્ષવાદ અને અનેકાંતવાદ ત્રણેક વર્ષ પહેલાં શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય યોજીત પૂનામાં
જૈન ધર્મના આત્મા છે!
સંપ્રદાય સરિતા છે, જેન ધર્મ મહાસાગર છે. આ ૧૯મા જૈન સાહિત્ય સમારોહમાં સંથારા વિશે એક દિવસની
મહાસાગરમાં સર્વ સરિતા સમર્પિત થાઓ. વિદ્વદ્ ગોષ્ટિ યોજાઈ ત્યારે શ્રી હર્ષદભાઈએ મને આપ્યો હતો,
અહંનું વિગલન થાવ. પછી એકતા અને મોક્ષ ક્યાં દૂર છે? એ અહીં પ્રસ્તુત છે. ઉપરાંત વિદ્વાન મિત્ર ડૉ. માણેક સંગોઈને જે જીવંત દ્રશ્યાનુભવ થયો એ પણ અહીં પ્રકાશિત છે. આ બન્ને
મિચ્છામિ દુક્કડમ્
વિશ્વનો એક શ્રેષ્ઠ ધર્મ જ્યારે વિભાગોમાં વહેંચાય જાય ત્યારે ૪ લેખોથી અ-જૈનને ઈચ્છા મૃત્યુ અને સંથારા વિશેનો ભેદ સમજાશે
વિકાસ કે ફેલાવાને બદલે સંકુચિત બનતો હોય છે અને એટલે જ હું અને જૈન ધર્મીને પણ વિચાર મંથનની એક ભૂમિકા પૂરી પાડશે
તંત્રીશ્રી આ સળગતા પ્રશ્ન તરફ આપણું ધ્યાન દોરે છે. ક્રિયામાં ? એવી શ્રદ્ધા છે.
ફરક હોય પરંતુ મૂળ તાત્ત્વિક બાબતમાં આ સહુ એક બીજા સાથે જં - શરીરમાં રહેલો આત્મા પરમાત્મા સ્વરૂપે ત્યારે જ પામે જ્યારે
જોડી દેવાય ત્યારે ભેદ આપોઆપ નાબુદ થઈ જાય છે. આત્મા ઉપર રહેલાં કર્મોનો સંપૂર્ણ ક્ષય થાય. આ કર્મોનું નિમિત્ત
કોઈની પસંદગીની પરવા કર્યા વિના નીડર સર્જકનો પણ છે શરીરની ઈન્દ્રિયો છે અને આ ઈદ્રિયો જ જ્યારે અનશન વ્રતથી
અહીં પરિચય મળે છે. પરંતુ મૂળ ચિંતામાં ધર્મને સમજી હું શિથિલ થાય, અનિત્ય ભાવ તરફ દષ્ટિ કરે અને સમ્યકજ્ઞાન,
જીવાડવાનો છે. સમ્યગુદર્શન અને સમયુજ્ઞ ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થાય ત્યારે આત્માની મોક્ષ તરફ ગતિ નિશ્ચિત છે જ.
જાન્યુઆરી-૨૦૧૫ આવા ભવ્ય આત્માને કોટિ કોટિ વંદન.
ધરમ-કરમ
-ધનવંત શાહ કેડી વગર ફરવા નીકળ્યા હોઇએ અને કોઈપણ તર્ક વગર તે ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક # ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ૪ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિરોષક જ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક B ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક કોણ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક B ડૉ. ”
