________________
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. ૨ પૃષ્ઠ. ૨૮
પ્રબુદ્ધ જીવન : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહે સ્મૃતિ વિશેષાંક એપ્રિલ ૨૦૧૬
શાહ અતિ વિશેષાંક
વિશેષાંક - ડૉ. 2
વિશેષક Bણ ડૉ, ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ, ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ૪ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ
જ રહી, વડીલ તરીકેની હૂંફ પૂરી પાડેલી. એમ એમના સંતાનોના વિચાર, નિસ્વાર્થ કર્મ અને વ્યવહારિક ધર્મ – એટલે એમનું જીવન. 9 હું વેવિશાળ અને લગ્ન પ્રસંગોમાં મારા પરિવારના સૌને નિમંત્રીને અધ્યાપન છોડી પૈતૃક વ્યવસાયની જવાબદારી ઉઠાવવાની છે $ એમણે અમને ખૂબ માન-સન્માન આપેલાં અને અમારી ખૂબ આવી, તો એ જવાબદારી પણ તેઓએ પૂરી નિષ્ઠા અને ૬ શું સુંદર ખાતરબરદાસ્ત કરેલી. મેં ૧૯૧૦ની સાલમાં મારા નવા નિસબતપૂર્વક નિભાવી. અમુક વર્ષો પહેલાં એમની ફેક્ટરીમાં ૬ મકાનનું વાસ્તુ કર્યું ત્યાર પછી તેઓ સપરિવાર મારા ઘરે વલ્લભ લાગેલી આગ જેવી દુર્ઘટના અને વીમા કંપનીની આડોડાઈથી ૪
વિદ્યાનગર પણ આવેલા. તેઓ પાક્કા વ્યવહારુ હતા. સામાજિક ઘણા મુશ્કેલ અને કસોટીકારક સંજોગો ઊભા થયેલ. પરંતુ એવી કે વ્યવહાર કરવાનું એક વાર પણ ચૂકે નહિ. એમના પરિવારના આપત્તિ સમયે પણ તેઓ વિચલિત થયા ન હતા. એ આઘાત છે * સૌ સભ્યો સાથે ગાળેલી અને માણેલી ક્ષણો અમારા જીવનની પણ એમણે હિંમત અને ધીરજથી જિરવી જાણ્યો હતો. આપણામાં જ 2 મોંઘી મિરાંત સમાન છે.
કેટલું દેવત છે એ રોજબરોજની સામાન્ય જિંદગીમાં આપણને કે હું વરલી છોડી પવઈ રહેવા ગયા પછી પ્રેમપુરી આશ્રમના મારા અન્યને ખ્યાલ આવતો નથી, પણ આવી કસોટી અને કટોકટીની હું હું વ્યાખ્યાનોમાં, અગાઉની માફક, એ દર વખતે ઉપસ્થિત રહી પળે આપણે કેટલામાં છીએ, આપણામાં કેટલું હીર છે, આપણી હું $ શકતા ન હતા. પરંતુ મુંબઈની મારી મુલાકાત દરમ્યાન ક્યાંક જીવનધાતુ કેવી છે એનો ખ્યાલ આવે છે. એવો એમના વિશેનો ? છે અને ક્યાંક મળવાનું અને સાથે જમવાનું તો અમારે બન્યા કરતું. ખ્યાલ એમને અને અમને એ પ્રસંગે આવેલો. એમની ખાનદાની છે હું કોઈ વાર મુરબ્બીશ્રી ગુલાબભાઈને ત્યાં તો કોઈવાર મુરબ્બીશ્રી અને ખમીરાત, એમની ખુમારી અને ખુદ્દારી અવિચળ રહી હતી. હું કૈં નટવરભાઈ દેસાઈ દ્વારા યોજાયેલ ઓરિયેન્ટ કલબના તેઓ શ્રી મણિભવન ટ્રસ્ટ, શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ, શ્રી છું મિત્રમેળાવડામાં. તેઓ જ્યારે મળે ત્યારે મુક્ત મનથી અને પૂરા મહાવીર જૈન વિદ્યાલય અને અન્ય કેટલીક સંસ્થાઓ સાથે સભ્ય, - ભાવભર્યા હૃદય સાથે મળે. ‘પ્રબુદ્ધ જીવન'ના નવા નવા વિષયો મંત્રી કે ટ્રસ્ટીરૂપે સંકળાયેલા હતા. એટલે એમનું મિત્રવર્તુળ ઘણું છે પરના વિશેષાંકો, એના અતિથિ સંપાદકો અને યોગદાન આપે મોટું હતું. એમાં એમના સાલસ અને મળતાવડા સ્વભાવનો પણ હું É એવા લેખકો વિશે ખુલ્લા દિલે ચર્ચા-વિચારણા કરે. સલાહ લે. મોટો ફાળો હતો. માણસની ખરી ઓળખ એના મિત્રો કોણ છે ફૂ અભિપ્રાયો માગે. સોને ધ્યાનથી સાંભળે.
એ ઉપરથી પણ નિકળે, એવી એક માન્યતા છે. એ મુજબ જોઈએ ગુણગ્રાહી બહુ હતા. શ્રી મહાવીર જૈન ચારિત્ર કલ્યાણ તો એમના નિકટના મિત્રોમાં શ્રી ચંદ્રકાંત શાહ, શ્રી નીતિનભાઈ 5 હું રત્નાશ્રમ, સોનગઢમાં એમનું શિક્ષણ થયેલું. ત્યાં કલ્યાણસૂરિ સોનાવાલા, શ્રી ગુલાબભાઈ શાહ, શ્રી બિપિનભાઈ જૈન, શ્રી છું
મહારાજ અને કાગબાપુની નિશ્રામાં એમનો ઉછેર થયેલો. રશ્મિકાંત ઝવેરી, શ્રી ગુણવંત બરવાળિયા, શ્રીમતી નિરુબેન શાહ, હું * માતા-પિતા અને કટુંબના સંસ્કારો તો ખરા જ. ઉપરાંત, આ શ્રીમતી પુષ્પાબહેન પરીખ, શ્રી નટવરભાઈ દેસાઈ, શ્રી [ સંસ્થાના વાતાવરણની અને આ મહાનુભાવોના જીવનની એમના કુંદનભાઈ વ્યાસ. આ તો મેં થોડાંક નામોનો ઉલ્લેખ કર્યો. પણ 9 હું જીવન ઉપર અમીટ છાપ પડી હતી. એટલે સાદાઈ, સંયમ, આવા કેટલા બધા મહાનુભાવો સાથે એમને મૈત્રી હતી. અમે 8 હું નીતિ અને સદાચારોના સંસ્કારોથી તેઓ ઘડાયેલા. એ સંસ્થા સૌએ એમના જવાથી એક અંતરંગ મિત્ર અને ઉમદા સાથી હું શું માટે એમના મનમાં ઊંડો ભાવ. એ સંસ્થાના નિવૃત્ત આચાર્યશ્રી ગુમાવ્યો છે. અમને કેવી ખોટ પડી છે એ વાતની સાહેદી તો આ ?
ભોથાભાઈ અને અગાઉ ઉલ્લેખ કર્યો એ બેઉ મહાત્માઓ માટે અંકોના લેખો પૂરી પાડશે. હું એમના હૃદયમાં ભારોભાર આદર. હું ભાવનગર હતો એ ગુજરાતી ભાષાસાહિત્યના તેઓ અધ્યાપક હતા એટલે કવિ હું ૐ દરમ્યાન તેઓ મને અને મારા પત્નીને એ સંસ્થાના દર્શન કરાવવા ન્હાનાલાલ અને કવિ કલાપી એમના પ્રિય કવિઓ હતા. કવિ છે. અને એ આચાર્યશ્રીની ઓળખ કરાવવા, એ સંસ્થામાં અને જયદેવ અને કવિ દુલાભાયા કાગ માટે પણ એમને ઘણી મમતા. - 9 આચાર્યના સોનગઢના નિવાસ્થાને અમને લઈ ગયેલા. એમની એટલે તો એમણે ‘વસંત વૈતાલિક ન્હાનાલાલ’, ‘રાજવી કવિ હું ગુણગ્રાહીતાનો અમને ત્યારે સુપેરે પરિચય થયેલો. કોઈ વ્યક્તિ કલાપી’, ‘ભક્તકવિ જયદેવ’ જેવા ચરિત્રાત્મક નાટકો લખ્યાં. છું કે સંસ્થા કોઈના જીવનમાં શો ચમત્કાર કરી શકે તે અમે એમના એ અમદાવાદ અને મુંબઈમાં ખૂબ ભજવાયાં. સન ૧૯૭૫માં શું ૐ કિસ્સામાં જોયું. પેલી બે વ્યક્તિઓ અને એ સંસ્થાના પ્રભાવને ‘કલાપી દર્શન' નામનો સંપાદન ગ્રંથ પ્રગટ કરેલો અને સન રૅ 6 પરિણામે એમનો એક ઉમદા માનવ તરીકે વિકાસ થયેલો. ૧૯૭૭માં “કવિ ન્હાનાલાલની કવિતામાં માનવજીવનદર્શન' 5 હું ધનવંતભાઈનું જીવન કેવું? એવો કોઈ પ્રશ્ન એમના કોઈ જેવો પ્રબંધ પ્રગટ કરેલો. જો કે એમની લેખન પ્રવૃત્તિ તો ઘણી કું જે પરિચિતને જો કોઈ કરે તો ઉત્તર મળે : સાદું-સરળ જીવવું, ઉચ્ચ વહેલી આરંભાયેલી. સન ૧૯૫૮માં એમણે “ગુજરાતના ૪
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ? ડૉ.
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક BE ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
