________________
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શ
એપ્રિલ ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહે સ્મૃતિ વિશેષાંક % પૃષ્ઠ ૧૭
શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
ધ્યાન કર. તને બહારનો આનંદ અને અંદરનો આનંદ અને પ્રેમ આ જ અપરિગ્રહ અને ટ્રસ્ટીશીપના વિચારને મહાત્મા ગાંધીએ હું બેઉ મળશે, અને વધારામાં મનની શાંતિ પણ, જેની તને ખોજ સ્વીકાર્યો અને વિસ્તાર્યો.
છે. વર્તમાન અને ભવિષ્યનું જીવન જીવવાની આ જ કળા છે. Art of Leavnig $ મહાવીરે જીવન જીવવાની કળા માટે વિવેક-વિનયસંહિતા આ Leaving – આ શરીર છોડવાની કળા કદાચ મહાવીરે છે { આપી. વિવેકથી ચાલો, બેસો, ઊભા થાવ, વિવેકથી સૂઓ, જગતને પહેલ વહેલા સમજાવી. પહેલા અપરિગ્રહની વાત કરીને તે $ વિવેકથી ભોજન કરો. વાણીમાં વિવેક ભરો.
કહ્યું કે, “વધારાનું છોડો, પછી અંતિમ સુધી જઈને દેહ છોડવાની $ મહાવીરે ‘ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ગ્રંથ'ના ‘વિનયશ્રુત’ અધ્યયનમાં કળા પણ મહાવીરે “સંથારો” અને “સંલેખના'ના સ્વરૂપમાં વિગતે શું કિ પોતાની અંતિમ દેશનામાં કહ્યું, અહંનો વિલય એટલે વિનય સમજાવી. મહાવીરે મરવાની આ કળા એવા ઊંડાણથી બતાવી કે ? BE ગુણોનું પ્રસ્થાપન. ગુણોનો હિમાલય એટલે વિનય, વિરતિનું એ આત્મા માટે મોક્ષપ્રાપ્તિ શક્ય બને. આ શરીર પુદ્ગલ છે, BE રે વિદ્યાલય એટલે વિનય, સિદ્ધિનું મહાલય એટલે વિનય, વિનય ગલ એટલે ગળી જાય એવું, પછી એનો મોહ શા માટે ? એ ગળવાનું છે હું આત્મિક ગુણોનું કારણ, તારણ અને અવતરણ છે. વિનય ધર્મનું જ, એ એનો ધર્મ છે. * મૂળ છે. વિનયથી વિદ્યા અને સેવા શોભે છે. જ્યાં વિનય છે ત્યાં સખ્ય યષાય ત્તેરના તિ સંભેરવના – સંલેખનાની આ વ્યાખ્યા ૪ ૐ વિજય છે. કોઈ પણ કાર્યની સફળતાનું બીજ વિનય છે. ધર્મ છે. એનો અર્થ એ કે કાયાને કષાયોને કૃશ કરવા એટલે કે પાતળા હૈ 9 આરાધનાનું પ્રવેશદ્વાર વિનય અને સરળતા છે. વિનયભાવ એ કરવા. ભગવાન મહાવીરે છ બાહ્યાંતર તપ અને છ અભ્યાંતર =
સર્વ સુખોનું બીજ છે. મુક્તિના મંગલ મંદિરનું પ્રથમ સોપાન તપ એમ બાર પ્રકારના તપ કહ્યા છે. સંલેખનામાં આ બારેય 8 વિનય છે. વિનય ગુણ સર્વ ગુણોને ખેંચી લાવે છે. વિનયનું વંદન તપનો સમાવેશ થઈ જાય છે. આ સંલેખનાનો વિશિષ્ટ અર્થ છે - જીવનને ચંદન બનાવે છે. વિનયથી સર્વ ગુણોનું ગુંથન અને સર્વ છે-મૃત્યુ માટેની પૂર્વ તૈયારી માટે લેવાતું વ્રત. આ પ્રકારના વ્રત ૨ સુખોનું ગુંજન વિનય થકી જ થાય છે. અને આવો વિનયવાન માટે સંલેખના ઉપરાંત “અનશન” અને “સંથારો' શબ્દો પણ હું હું અવશ્ય મોક્ષની નજીક જ છે.
પ્રયોજાય છે. જે ભગવાન કૃષ્ણ કહ્યું, મારે શરણે આવ, મારામાં વિલિન થઈ વૃધ્ધાવસ્થા આવે, શરીર રોગોથી ઘેરાઈ ગયું હોય, શરીરની શું જૈ જા. ભગવાન મહાવીરે કહ્યું, પહેલાં મને જાણ પછી મને માન, ક્રિયાઓ માટે શક્તિ ન રહી હોય ત્યારે જીવનમાં જાણે અજાણે છે
અને તું તારા આત્મામાં સ્થિર થા. કર્મો ભોગવી લે, તો તું પણ કોઈ ખોટું કામ થઈ ગયું હોય એ સર્વ માટે પશ્ચાતાપ કરી ક્ષમા ડુિં પરમાત્મા બનવા સક્ષમ છે. અરિહંત, સિદ્ધ અને મોક્ષ પદ સર્વ આત્મા માગી લઈ, અને એ સર્વેને ક્ષમા આપી મૃત્યુ સુધી ઉપવાસની છે માટે શક્ય છે.
પ્રતિજ્ઞા ગુરુ પાસે લેવાની હોય છે. આત્મા છે’, ‘તે નિત્ય છે”
મહાવીરે મૃત્યુના સત્તર પ્રકાર પણ જણાવ્યા છે–જેમ કે બાળ છે કર્તા નિજ કર્મ.”
મરણ, પંડિત મરણ, કેવલી મરણ વગેરે. છે ભોકતા' વળી “મોક્ષ છે.”
વ્યક્તિ અનશન-ઉપવાસ- દશામાં શાંત મૃત્યુ પામે એને મોક્ષ ઉપાય સુધર્મ.”
માટે ‘સંથારો સિજ્યો’ એવો શબ્દ પ્રયોગ વપરાય છે. આ ક્રિયા દૂ, મહાવીરે આ સૃષ્ટિના સર્જનહાર એક ઈશ્વર છે એ વિચારનો કંટાળીને કરેલો આત્મઘાત કે આપઘાત નથી, પણ સમજપૂર્વક છે ૪ અસ્વીકાર કર્યો. વર્તમાનમાં મહાન પદાર્થ વૈજ્ઞાનિક સ્ટીફન શરીર સંકેલવાની મૃત્યુની કળા છે.આર્ટ ઓફ રે શું હોપકિન્સે પણ ઈશ્વરના અસ્તિત્વનો ઈન્કાર કર્યો છે. લીવીંગ-છોડવાની-કળા છે.
મહાવીરે કહ્યું, ‘તારા સુખ દુ:ખનો કર્તા તું પોતે જ છે,’ એમ આમ મહાવીરે પ્રેમ – Love – કરુણા અને સેવાના સથવારે શું જં કહી મહાવીરે કર્મવાદના સિદ્ધાંતને વિગતે સમજાવ્યો. જે માણસ જીવવાની Livingની કળા દેખાડી અને છોડવાની, મરવાની, તે # સારા કર્મ કરે તો એ બધાનો પ્રિય પાત્ર બને જ બને. શુભ કર્મથી Leavingની કળા પણ દેખાડી અને સમજાવી. કે એને આજન્મ અને પુનર્જન્મ એમ બેઉ જન્મમાં લાભ છે. જીવન આ ત્રણે કળા LOVE, LIVE અને LEAVE જગતના પ્રત્યેક હું જીવવાની આ વિશિષ્ટ અને સૈદ્ધાંતિક કળા છે.
માનવ અપનાવે તો જગત કેટલું સુંદર- અને શાંતિવન બની હુ મહાવીર જગતના પહેલાં માનસશાસ્ત્રી અને પહેલા જાય ! ?! સામ્યવાદી. અન્યને સુખ આપવાથી જ પોતાને સુખ મળે એ રૂ મનની વાત એમણે પ્રગટ કરી અને અપરિગ્રહના સિદ્ધાંતથી [ તા. ૧૪-૧૫ માર્ચના અમદાવાદ શેઠ હઠીસિંહની વાડીમાં ૫. ૨ -કું જગતને એમણે સામ્યવાદ, અને સમાજવાદનો મૂલ્યવાન વિચાર પૂ. આચાર્ય શ્રી વિજયશીલચંદ્ર સૂરીશ્વરજી મ. સા. યોજિત હૈ આપ્યો. કાર્લ માર્ક્સ તો બહુ મોડો આવ્યો.
ચિંતનપ્રેરક પરિસંવાદમાં આપેલું વક્તવ્ય. ] ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક B ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક # ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિરોષક ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક જ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ૪ ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ર ડૉધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક ૪ ડૉ. 9,
ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક BE ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિરોષક = ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક : ડૉ. ધનવંતભાઈ ટી. શાહ સ્મૃતિ વિશેષાંક BE
