________________
જૂન, ૨૦૧૫
પ્રબુદ્ધ જીવન
-
૧૩
ધર્મગ્રંથોનું પુનઃ સંકલન [લેખાંક બીજો].
[ આ વિષય સંદર્ભે સુજ્ઞ વાચકોને પોતાના વિચારો પ્રસ્તુત કરવા નિમંત્રણ આપું છું. -તંત્રી ]
|| જશવંત મહેતા.
લેખના પ્રથમ ભાગમાં મે મહિનાના અંકના પાના નં. ૧૦ ઉપર કે દહીંમય સમુદ્ર વગેરે ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. પુરાણોમાં ક્યાંક મનુષ્યનું બહાઈ ધર્મના અનુયાયીઓ ઉપર ઈરાનમાં અમાનુષ અત્યાચાર કરી આયુષ્ય સેંકડો-હજારો વર્ષોનું વર્ણવ્યું છે પરંતુ વેદોમાં “શતાયુર્વે પુરુષ:' થયેલી કલેઆમમાં શરતચૂકથી ૨૦૦૦ લોકોને નિર્દય રીતે મારી (સો વર્ષના આયુષ્યનો) ઉલ્લેખ છે. તો આપણે કયું સત્ય સ્વીકારવું? નાખવામાં આવ્યા હતા તેમ છપાયેલું છે. હકીકતમાં એ આંકડો ગીતાની રચના ક્યારે થઈ હશે કે તેનો ઉપદેશ ભગવાન શ્રી કૃષ્ણએ ૨૦૦૦૦નો છે.
જ્યારે આપ્યો હશે તે વિષે આજ લેખમાં તેઓએ લખેલી નોંધ પણ જોઈતી ચર્ચા વિચારણા કે સંશોધન વગર ધર્મગ્રંથોના લખાણને ઘણી સૂચક છે. બ્રહ્મવાક્ય તરીકે સ્વીકારી લેવાની પ્રણાલિકા અંગે સ્વામી વિવેકાનંદ How could there be so much discussion about તેમના પુસ્તક 'Selection of Works of Vivekanand' માં Thoughts Jnana, Bhakti and Yoga on the battle-field, where the on the Gita-page no. 366-369 માં કરેલી ટીપ્પણી ઘણી સૂચક છે.
huge army stood in battle array ready to fight, just wait
ing for the last signal? And was any shorthand writer In ancient times there was very little tendency in
present there to note down every word spoken between country to find out truths by historical research. So any
Krishna and Arjuna, in the din and turnmoil of the battle one could say what he thought best without substanti
field?" ating it with proper facts and evidence. Another thing: in those ancient times there was very little hankering
"The book known as the Gita forms a part of the after name and fame in men. So it often happened that
Mahabharata. To understand the Gita properly, sevone man composed a book and made it pass current
eral things are very important to know. First, whether it in the name of his Guru or of someone else.'
formed a part of the Mahabharata, i.e. whether the auભૂતકાળમાં ઐતિહાસિક સંશોધન કરવાની પ્રણાલિકા નહીવત્
thorship attributed to Veda-Vyasa true, or it was merely હતી અને પોતાની વિચારણાને અનુરૂપ જે યોગ્ય લાગ્યું હોય તેના
interpolated within the great epic." સત્ય વિષે કે પુરાવાની ચકાસણી કર્યા વગર રજૂઆત કરવું સામાન્ય
"In the first place, let us see what grounds there
are for such inquiry. We know that there were many હતું. બીજું એ સમયમાં નામ કે કીર્તિની લાલસાની કે અપેક્ષા આજના
who went by the name of Veda-Vyasa; and among them સમય કરતા ઘણીયે ઓછી હતી અને ઘણીયે વખત પોતે લખેલ પુસ્તકનો
who was the real author of the Gita - the Bâdarâyana સંદેશ ગુરુવાણી તરીકે રજૂ કરવું સામાન્ય હતું. (મારા અંગત મત
Vyasa or Dvaipayana Vyasa? Vyasa' was only a title. પ્રમાણે ગુરુની સંમતિ લઈને તેને નામે આ સંદેશો કે ઉપદેશ ફેલાવવાની
Anyone who composed a new Purâna was known by પ્રણાલિકા હશે)”
the name of Vyasa, like the word Vikramaditya, which શ્રી વિવેકાનંદ આ જ લેખમાં આગળ જણાવે છે
was also a general name. Another point is, the book, In ancient times they had no knowledge whatso- Gita, had not been much known to the generality of ever of geography; imagination ran riot. And so we meet people before Shankaracharya made it famous by writwith such fantastic creations of the brain as sweet- ing his great commentary on it. Long before that, there ocean, milk-ocean, clarified-butter-ocean, curd-ocean, was current, according to many, the commentary on it etc! In the Puranas, we find one living ten thousand
by Bodhầyana. If this could be proved, it would go a years, another a hundred thousand years! But the long way. no doubt, to establish the antiquity of the Gita Vedas say, શતાયુર્વે પુરુષ: - 'Man lives a hundred years."
and the authorship of Vyasa." Whom shall we follow here?"
"Then as to the second point in question, much એ જમાનામાં ભૂગોળનું જ્ઞાન ઘણું સીમિત હતું અને ઘણુંએ લખાણ
doubt exists about the personality of Krishna. In one કલ્પના પર આધારિત હતું અને કેટલી એ હકીકતો લખનારના મગજના place in the Chhändogya Upanishad we find mention તુક્કાઓ હતા જેમકે સમુદ્ર માટે મીઠો સમુદ્ર, ઘી-દૂધથી ભરેલો સમુદ્ર of Krishna, the son of Devki, who received spiritual in
