________________
૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
જૂન, ૨૦૧૫
structions from one X અર્જુન અને શ્રી કૃષ્ણ વચ્ચેનો આ લાંબો સંવાદ પણ કોચ થયો * પછી આ ઉત્સવનું હાળાના Ghora, a Yogi. In the | હોય તો પણ કયા શોર્ટહેન્ડ/ટાઈપીસ્ટે ત્યાં હાજર રહીને યુદ્ધ મેદાનમાં
| ઉત્સવમાં રૂપાંતર થઈ ગયું Mahâbharata, Krishna
| is the king of Dwaraka;
.
અને છેલ્લે કૃષ્ણને આની જોડે આંટલી બધી હલચલ વચ્ચે આ બધી નોંધ ટપકાવી હશે?'' vice of
પણ જોડી દેવાયા.' and in the Vishnu Purana we find a description of Krishna playing with શ્રી વિવેકાનંદ આ જ લેખમાં નિખાલસ રીતે પોતાના વિચારો the Gopis. Again, in the Bhagavata, the account of his વિગતમાં રજૂ કરે છે. Râsalila is detailed at length. In very ancient times in "It is human nature to build around the real characour country there was in vogue an Utsava called ter of a great man all sorts of imaginary superhuman Madanotsava (celebration in honour of Cupid.) That attributes. As regards Krishna the same must have hapvery thing was transformed into Dola (Holi) and thrust pened, but it seems quite probable that he was a king. upon the shoulders of Krishna."
Quite probable I say, because in ancient times in our
country it was chiefly the kings who exerted themselves યુદ્ધના મેદાનમાં જ્યારે જંગી લશ્કર ફક્ત હુકમની રાહ જોઈને
most in the preaching of Brahma-Jnâna. Another point એકબીજાની સાથે લડવાની અણી ઉપર હોય ત્યારે જ્ઞાન, ભક્તિ અને
to be especially noted here is that whoever might have યોગ વિષે આટલી બધી લાંબી ચર્ચા અને વિવેચન કઈ રીતે થયા હશે ? been the author fo the Gita, we find its teachings the અર્જુન અને શ્રી કૃષ્ણ વચ્ચેનો આ લાંબો સંવાદ પણ કદાચ થયો હોય same as those in the whole of the Mahabharata. From તો પણ કયા શોર્ટહેન્ડ/ટાઈપીસ્ટે ત્યાં હાજર રહીને યુદ્ધ મેદાનમાં this we can safely infer that in the age of the આટલી બધી હલચલ વચ્ચે આ બધી નોંધ ટપકાવી હશે?” Mahâbharata some great man arose and preached the
Brahma-Jnâna in this new garb to the then existing ગીતાના નામે જાણીતો ગ્રંથ એ મહાભારતનો એક ભાગ છે.
society. Another fact comes to the fore that in the olden ગીતાને બરાબર સમજવા માટે બીજી ઘણી જાણકારી અગત્યની છે.
days, as one sect after another arose, there also came દા. ત. ખરેખર એ મહાભારતનો જ એક ભાગ છે? શું વેદ વ્યાસ
into existence and use among them one new scripture એના રચયિતા ગણાય છે તે ખરેખર સત્ય છે કે મહાભારત સાથે તેને or another. It happened, too, that in the lapse of time જોડી દેવાયું છે?''
both the sect and its scripture died out, or the sect ઉપલા સવાલોની યથાર્થતા ચકાસવા માટે આપણી પાસે કેટલા ceased to exist but its scripture remained. Similarly, it પુરાવાઓ છે તે જાણવું જરૂરી છે. ગીતાના રચયિતા કોણ હતા?
was quite probable that the Gita was the scripture of
such a sect which had embodied its high and noble બાદરાયણ વ્યાસ કે દ્વૈપાયન વ્યાસ? હકીકતમાં વ્યાસ તો એક પદવી
ideas in this sacred book." છે. એ જમાનામાં જે કોઈ વ્યક્તિ નવું પુરાણ રચે તે વ્યાસના નામે
One thing should be especially remembered here, ઓળખાતી. જેમાં વિક્રમાદિત્ય શબ્દનો ઉપયોગ પણ સામાન્ય હતો. that there is no connection between these historical (તે જમાનામાં જે રાજા પરાક્રમી અને શુરવીર હતો તેને માટે વિક્રમાદિત્ય researches and our real aim, which is the knowledge શબ્દનો ઉપયોગ સામાન્ય હતો) બીજી એક માન્યતા અથવા એક મુદ્દો that leads to the acquirement of Dharma. Even if the છે કે શંકરાચાર્યે તેના વિષે (ગીતા વિષે) ખૂબ જ ઉપયોગી વિશ્લેષણ
historicity of the whole thing is proved to be absolutely
false today, it will not in the least be any loss to us. કર્યું અને તેને પ્રખ્યાત બનાવી. એના ઘણાં સમય પહેલાં બોધાયને
Then what is the use of so much historical research, પણ તેના ઉપર વિવેચન કર્યું હતું એમ ઘણા લોકોનું માનવું છે. જો
you may ask. It has its use, because we have to get at આના વિષે પુરાવા મળે તો ગીતા ક્યારે રાણી અને તેના કર્તા તરીકે the truth; it will not do for us to remain bound by wrong વ્યાસ વિષે ઘણી માહિતી પ્રાપ્ત થાય.”
ideas due to ignorance. In this country people think very ‘બીજું, કૃષ્ણનું વ્યક્તિત્વ ખરેખર કેવું હશે તેના વિષે પણ ચોક્કસ little of the importance of such inquiries. Many of the માહિતી પ્રાપ્ત નથી. છાંદોગ્ય ઉપનિષદમાં એક જગ્યાએ જણાવવામાં
sects believe that in order to preach a good thing which આવ્યું છે કે “દેવકી પુત્ર કૃષ્ણ એક ધોરા નામક યોગી પાસેથી અધ્યાત્મિક
may be beneficial to many, there is no harm in telling
an untruth, if that helps such preaching, or in other શિક્ષણ લીધું હતું.' મહાભારત પ્રમાણે કુણ દ્વારકાના રાજા હતા, words. the endiustifies the means. Hence we find many વિષ્ણુપુરાણમાં કૃષ્ણ ગોપીઓ સાથે રાસ રમતા બતાવ્યા છે. અસલના
of our Tantras begining with, Mahadeva said to Pârvati'. વખતમાં આપણે ત્યાં કામદેવના માનમાં મદનોત્સવ ઉજવાતો હતો But our duty should be to convince ourselves of the
