________________
૨૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
પદનું વિશિષ્ટ મહત્ત્વ છે. તો તે કઈ રીતે ?
પૂ. ભાઈ : સૌ પ્રથમ તો ‘નમો’ પદ એ સ્વયં સમર્પણ યોગ છે, જેનાથી જિનેશ્વરની સમીપ જવાય છે. 'ન' પદમાં જ્ઞાન, કર્મ અને ભક્તિયોગ આ ત્રણે યોગનો સમાવેશ છે. આ બે જ અક્ષ૨ના ધ્યાનથી
અમે : ‘નમો અરિહંતાણં'ના સાત અક્ષરોના જ ફક્ત જાપ વડે પણ દુષ્કૃતગહીં, સુકૃત અનુોદના અને ચતુઃશરાગમન એકી સાથે સધાય છે તેમ તમે કહી છે, તો તે કઈ રીતે ?
પૂ. ભાઈ : ભાવથી શાશ્વત અને શબ્દથી પણ ચિરંજીવ એવી આર્હન્ત્યમયી ચેતનાનું ઘનીભૂત સ્વરૂપ એટલે જ નવકાર મહામંત્ર.
ક્ષુદ્ર અહંકાર ટળ છે, વિષય-કષાયોમાંથી મન પંચપરમેષ્ઠી તરફના અનુરાગ તરફ વળે છે અને આત્માને સ્વરૂપાદર પરત મળે છે. ‘નમો’તેના વિશ્વનું ક્ષેત્ર ક૨વાનો ભંડાર છે. અનંત પરમેષ્ઠીઓ આ પદોમાં પદના એકધારા રટણથી આત્મદ્રવ્યની તુષ્ટિ ને પુષ્ટિ થાય છે. આ સંગ્રહીત થયેલા છે. જે ચિદાકાશમાં છે તે જ ભૂતાકાશમાં છે. અરિહંતોનું પદનાં જાપથી એવો પણ અનુભવ થયો છે કે કલાકો સુધી ભૂખ દિવ્ય સામ્રાજ્ય જીવંત છે, જ્વલંત છે, જગવ્યાપી છે. નવકાર મંત્રનું નરસની ઈચ્છા થતી જ નથી. તનનું ભોજન જેમ ખોરાક છે તેમ આત્માનું ધ્યાન આરાધકમાં તે દિવ્યતા પ્રગટ કરે છે. સામૂહિક જાપનાં તો અમાપ ભોજન શરણાગતિ છે. આ પદનું સ્મરણ અનાત્મભાવની વિસ્મૃતિ ફાયદા છે. તેમાં પ્રચંડ શુભ સંક્રામક શક્તિ સમાયેલી હોવાથી પ્રત્યેક કરાવે છે અને સર્વ સમર્થ પરમાત્માની સ્મૃતિને સતત સમીપ રખાવે જાપકર્તાને અનેકગણો લાભ મળે છે. સંકલ્પ જ્યારે સામૂહિક બને છે છે. ‘નો' પદ વડે જ આત્માનો પરમાત્મામાં વિન્યાસ થતો હોવાથી ત્યારે પ્રકૃતિમાં પ્રબળ આંદોલનો થાય છે અને તેથી મુક્ત ચેતનાની ને સર્વશ્રેષ્ઠ પ્રાિધાનરૂપ છે. ઉર્જા અનાહત નાદમાં ભળી જઈ નિર્વાણ પદ સુધી પહોંચાડી શકે છે.
પૂ. ભાઈ : 'ના' પદ આપણાં પૂર્વે કરેલા દરેક દુષ્કૃત્યોની ગર્ઝા કરાવે છે, કારણ કે નમવા માત્રથી અહંકારનો અંધકાર ઓગળી જાય છે.
‘અરિહં’ પદ સુકૃતની અનુમોદના કરાવે છે. અરિહંતોનું સ્મરણ માત્ર તેઓના બાર ગુણોનો વિનય કરાવે છે.
સિદ્ધપદને પામી શકાય છે.
અમે : તમે આ મહામંત્રને ફક્ત મંત્ર નહીં, મંગલ છે તેમ કહી છો, તો નવકાર મંત્ર મંગલ કઈ રીતે છે ?
જૂન, ૨૦૧૫
હવે જે મહામંત્ર કષાયોને નિઃશેષ કરે, વિષયોને નિરાસક્ત કરે, બુદ્ધિને નિરાશંસ કરે, વાણીને નિર્મળ કરે, મનને નિસ્તરંગ કરે, કાયાને નિષ્પદ કરે અને અહંનું નિર્દેશ કરી શા મુક્તિપુરીમાં પહોંચાડે તેને મંગલ નહીં મહામંગલ કહેવું પણ અતિશયોક્તિ કેમ કહેવાય ?
અમે : શ્રી નવકાર મહામંત્ર દ્વારા કઈ રીતે દિવ્ય તીર્થયાત્રા શકય બને છે?
પૂ. ભાઈ : આપણી પંચતીર્થ નવકારમાં જૂઓ, આ રીતે સિદ્ધ
‘તાણં’ પદ શરણગમનની ક્રિયા દ્વારા અરિહંતો, સિદ્ધો, સાધુઓ થાય છે.
તથા કેવળી પ્રરૂપિત ધર્મ તરફની શ્રદ્ધામાં વૃદ્ધિ કરાવે છે.
અમે : ભાઈ, જે ચાર પ્રકારનાં ધ્યાનપૂર્વક સમૂહ જાપ તમે કરાવો
છો તે પ્રકારો કયા છે ?
પૂ. ભાઈ :
કાયામાં અસ્થિર થવું તે પીડસ્થ ધ્યાન છે–કાયોત્સર્ગ. નવકારમાં સ્થિરતા તે પદસ્થ ધ્યાન છે-પંચપરમેષ્ઠીઓ.
પ્રભુપ્રતિમામાં સ્થિર થવું તે રૂપસ્થ ધ્યાન-અરિહંત સિદ્ધ આત્મામાં સ્થિર થવું તે રૂપાતીત ધ્યાન છે. આત્મદ્રવ્ય ઉપરોક્ત ચારે પ્રકારે થતાં નમસ્કારથીઃ
અ = અષ્ટાપદ
સિ = સિદ્ધગિરિ
આ = આબુ
૩ = ઉજ્જયંત
સા =
સમ્મેતશિખર
It is a divine pilgrimage.
૬૮ અક્ષરો એ મોક્ષનો મહારથ છે. તેમાં આરુઢ થનારને તેમાં પૂરે મૈં તોળા એમ શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે.
૧. આત્માની મહાનિધિ પ્રગટ થાય છે.
જેમ વિમલાચલને જોતાં જ ‘દીઠે દુર્ગતિ વારે..., તે જ રીતે નવકારની ૬૮ અક્ષર માતૃકાઓનું સ્મરણ થતાં જ દુર્ગતિ તત્કાલ નિવારાઈ જાય છે. આમ નવકાર દ્વારા દિવ્ય તીર્થયાત્રા શક્ય બને છે. (ક્રમશઃ) ૮૨, ગોતમ બુદ્ધ એપાર્ટમેન્ટ, શ્રી કાનજી સ્વામી માર્ચ, રાજકોટ-૩૬૦ ૦૦૧. આ રીતે ધ્યાન કરતાં સકલ કર્મોનો ધ્વંસ થતાં અવ્યય એવા મો.: ૦૯૮૨૫૨૧૫૫૦૦. Email : bharti @mindfiesta.com
૨. પ્રકૃતિનું પૂર્ણ સમર્થન તેમાં ભળે છે.
૩. ચેતનાના ઊંડાણમાંથી જીવનદર્શન સાંપડે છે.
‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ને વીસ હજારનું અનુદાન આપી કોઈ પણ એક મહિનાનું સૌજન્ય પ્રાપ્ત કરો. સ્વજનને શબ્દાંજલિ જ્ઞાનકર્મથી અર્પી જ્ઞાનપુણ્ય પ્રાપ્ત કરો.
