________________
૨૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
જૂન, ૨૦૧૫
ગુરુ ભગવંતોનો ભોગ લેતા ગોઝારા અકસ્માતો
1હિંમતલાલ શાંતિલાલ ગાંધી
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં હાય-વે ઉપર થતા અકસ્માતોમાં આપણા હાય-વે ઉપર પગપાળા ચાલતા લોકો માટે કોઈ જ વ્યવસ્થા હોતી પૂજ્ય ગુરુ ભગવંતો-સાધુ-સાધ્વીઓની અમૂલ્ય જીંદગીઓનો ભોગ નથી. મોટા ભાગના હાય-વે ઉપર તો ક્રોસીંગ પણ હોતા નથી અને લેવાઈ રહ્યો છે. આવા ગોઝારા અકસ્માતોનું પ્રમાણ દિવસે દિવસે વચ્ચે આવતા ગામના વાહનો માટે પણ અલાયદા સર્વિસ રોડ હોય વધી રહ્યું છે. જિન-શાસનના અતિ મહત્ત્વના અંગ એવા પૂ. ગુરુ છે. ભગવંતોની રક્ષા અંગેનો ખૂબ જ ગંભીર પ્રશ્ન ઊભો થયો છે, જે અંગે (૩) જૈન સાધુઓ સિવાય લગભગ અન્ય કોઈપણ ધર્મના સંતો વિના વિલંબે જૈન સંઘો તથા શ્રેષ્ઠિઓએ કાયમી ધોરણે નિરાકરણની કે ગુરુઓ પગે ચાલીને વિહાર કરતા નથી. તેઓ વાહનોનો ઉપયોગ યોજનાઓ વિચારવી તથા અમલમાં મૂકવી એ જિન-શાસનનું સૌથી કરે છે. એટલે જૈન સાધુઓની જેમ અકસ્માતોનો ભોગ બનવાનું અગ્રક્રમ ધરાવતું કાર્ય બની ગયેલ છે.
અન્યોમાં લગભગ બનતું જ નથી. કદાચ તેઓ પદયાત્રા કરતા હોય સૌ પ્રથમ તો હાય-વે ઉપર થતા અકસ્માતોનું પ્રમાણ કેમ વધી તો પણ તેઓ હાય-વેનો ઉપયોગ ન કરતાં અન્ય રસ્તાઓનો ઉપયોગ રહ્યું છે, તથા તેમાં જૈન સાધુ-સાધ્વીનો જ ભોગ કેમ લેવાય છે, તે કરતા હોય છે. અંગે શાંત અને ચિત્તે મનોમંથન કરવાની તથા તે અંગેના કારણોનો અગાઉ જણાવેલ અકસ્માત અંગેની પહેલી શક્યતા અંગે વિચારીએ વ્યવસ્થિત ઊંડો અભ્યાસ તથા ઊંડી તપાસ કરવાની તાત્કાલિક ખાસ તો તેમાં, ઉપર જણાવેલ પરિસ્થિતિ મુજબ જો આપણે આપણાં ગુરુજરૂર છે.
ભગવંતોની અમૂલ્ય જીંદગી બચાવવી હોય તો સૌથી સરળ રસ્તો હાયસર્વ સામાન્ય પ્રશ્ન એ ઉભો થાય છે કે હાય-વે ઉપર થતા આપણા વે ઉપરના વિહાર સદંતર બંધ કરી દેવા જોઈએ. આમ કરવામાં બે સાધુ ભગવંતોના ગોઝારા અકસ્માતો એ અન્ય અકસ્માતોની જેમ મુખ્ય મુશ્કેલી પડી શકે. (૧) નાના ગામડાંઓમાં જૈન પરિવારો રહ્યા અકસ્માતો જ છે કે પછી પૂર્વ-યોજીત હુમલા છે?
નથી. એટલે (૨) ગુરુ ભગવંતોની ગોચરી તેમજ રાત્રી રોકાણની (૧) જો એ અન્ય અકસ્માતોની જેમ અકસ્માતો જ હોય તો ભોગ સગવડ નથી. જેનું નિરાકરણ થઈ શકે અને લાંબા ગાળે તે વધારે બનતા સાધુ ભગવંતોને બચાવવા શું કરવું જોઈએ? (૨) જો એ ફાયદેમંદ તેમજ ઉપયોગી અને આવકાર દાયક થઈ શકે. પૂર્વ-યોજીત હત્યા કરવાના ઉદ્દેશથી કરવામાં કે કરાવવામાં આવતા વિહારના રસ્તાના ગામોમાં જ્યાં જૈન પરિવાર હોય ત્યાં સાધુ હુમલા હોય તો તેનો ભોગ બનતા પૂ. સાધુ ભગવંતોની રક્ષા કરવા ભગવંતો માટે ઉપાશ્રયો તથા ગોચરી-વૈયાવચ્ચ માટેની કાયમી શું વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ?
વ્યવસ્થાઓ ઉભી કરવી અને જરૂરીયાત મુજબ જૈન પરિવારના ઉપર જણાવેલ બન્ને શક્યતાઓ અને તેના નિરાકરણ અંગે સઘન નિભાવની કે ધંધા રોજગારની વ્યવસ્થા કરવી. જ્યાં કોઈપણ જૈન કાર્યવાહી તથા યોજનાઓ કરતી વખતે હાલની પરિસ્થિતિને પણ નજર પરિવાર ન હોય ત્યાં થોડાં જૈન પરિવારોને વસાવવા, તેમના નિભાવ અંદાજ કરી ન શકાય.
તથા ધંધા રોજગારની વ્યવસ્થા કરવી અને સાધુ-ભગવંતો માટે (૧) હાય-વે ઉપર વાહન વ્યવહાર તથા તેની ઝડપ દિવસે દિવસે ઉપાશ્રયો ઉભા કરવા. આમ કરવાથી નાના નાના ગામના લોકો ધર્મ વધી રહ્યા છે. હાય-વે પર ચલાવાતા વાહનો ની ઝડપ પામી શકશે અને સાધુ ભગવંતોને અકસ્માતમાંથી બચાવી શકાશે. કલાકની ૮૦થી ૧૦૦ કિ.મી. એ સામાન્ય હકીકત છે. આટલી સ્પીડના આ અંગેનો ખર્ચ ચોક્કસ જ આજે હાય-વે ઉપર જે અદ્યતન કારણે થનાર અકસ્માતોમાં જાન-હાનીનું પ્રમાણ તો ઉચું જ રહેવાનું સગવડતાયુક્ત વિહારધામોના નામે થ્રી સ્ટાર સગવડોવાળા રિસોર્ટ છે. જેમાં વાહનોના અકસ્માત વગર કદાચ જ કોઈ દિવસ ખાલી જતો જેવા સ્થળો કરતાં તો ઓછો જ આવશે. હશે, જેમાં મોટી જાનહાની થતી જ હોય છે. અકસ્માતો થવાના આજથી ૮૨ વર્ષ પહેલાં, ૧૯૩૨માં વિદ્વાન મુનિશ્રી ચારિત્ર કારણોમાં (a) બેદરકારી ભર્યું રેશ ડ્રાઈવીંગ (b) નશીલા દ્રવ્યો કે દારૂ વિજયજી મહારાજ સાહેબે આપેલા વ્યાખ્યાનો જે પુસ્તકરૂપે પ્રકાશિત પીને વાહન ચલાવતા ડ્રાયવરો (c) પુરતા આરામ કે ઉંઘ ન મળી હોય થયા છે, જેમાંથી સાધુઓને ઉદ્દેશીને કરેલ બે વાત-જે આજના સંદર્ભમાં છતાં મજબૂરીથી વાહન ચલાવતા ડ્રાયવરો () જૂના ડીફેક્ટવાળા પણ મહત્ત્વની છે: વાહનો, વિગેરે મુખ્ય ભાગ ભજવતા હોય છે, તે હકીકત પણ સ્વીકારવી ‘(૧) તમારી જડવાદી પદ્ધતિને કારણે હજારો જૈનોએ
સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાય સ્વીકારી લીધો છે. તમે ચેતો. તમારું થોડું (૨) એ પણ સમજવું જરૂરી છે કે હાય-વે મુખ્યત્વે વાહન-વ્યવહાર પણ માન છે એ તમારા પૂર્વજોના પરાક્રમથી છે. માટે જ બનાવેલ હોય છે, પદયાત્રીઓ માટે નહીં. અને એટલે જ (૨) પ્રથમ શ્રાવકોદ્ધાર કરો, પછી જ્ઞાનોદ્ધાર કરો અને પછી
પડે.
