________________
એપ્રિલ, ૨૦૧૩
પ્રબુદ્ધ જીવન : મહાવીર સ્તવન વિશેષાંક ભગવાનના ૨૭ ભવની માહિતી દર્શાવી છે.
સોનાની જનોઈ રાખે સહુને મુનિ મારગ ભાખે ૨૭ ભવનો આધાર ભદ્રબાહુ સ્વામીએ કલ્પસૂત્રની રચના કરી સમવસરણે પૂછે નરેશ, કોઈ આગે હોંશે જિનેશ..૩. છે, તેમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે. પૂર્વાચાર્યોએ આ અંગે વિવેચન કરીને નયસાર પછી મરિચીનો ભવ એમના જીવનમાં મહત્ત્વનો ગણાય છે. કલ્પસૂત્રની ટીકા પ્રગટ કરી છે.
ઋષભદેવ ભગવાનની દેશના સાંભળીને ભરત ચક્રવર્તીએ આરંભના દુહામાં ગુરુ ભગવંતે પદ્માવતી દેવીની સ્તુતિ કરીને વિનયપૂર્વક ભગવંતને પ્રશ્ન પૂછ્યો કે હે પ્રભુ આ પર્ષદામાં એવો કોઈ વસ્તુ નિરૂપણનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.
આત્મા છે જે તીર્થકર થશે. ભગવાને જવાબ આપ્યો. શ્રી શુભવિજય સુગુરુ નમી, નમી પદ્માવતી માય
મરિચી પુત્ર ત્રિદંડી તેરો હોશે ચોવીસમો જુનંદા. ભવ સત્તાવીશ વર્ણવું સુણતાં સમકિત થાય.(૧)
આ સાંભળીને ભરત મહારાજા ત્રિદંડી વેશધારી મરિચીને ભાવિ આત્મા સમકિત પામે ત્યાર પછી ભવની ગણતરી થાય અને તીર્થકર તરીકે વંદન કરવા માટે જાય છે. ભરત મહારાજાએ મરિચીને રત્નત્રયીની આરાધનાથી અંતે આત્મા સિદ્ધિ પદને પામે છે. ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરીને ભાવપૂર્વક વંદન કરીને કહ્યું. મહાવીર સ્વામીના ૨૭ ભવા
તુમે પુયાઈવંત ગવાશો હરિચક્રી ચરમ જિન થાશો. પહેલો ભવઃ ભવમાં નયસારનો ભવ સર્વપ્રથમ છે. આ ભવમાં નવિ વંદુ ત્રિદંડિક વેષ, નમું ભક્તિ યે વીર જિનેશ. ભોજનના સમયે સાધુ ભગવંતને આહાર વહોરાવવાનો શુભ વિચાર મરીચિની પ્રદક્ષિણા ભગવંતની ભવિષ્યવાણી ભરતમુખે સાંભળીને આવ્યો અને માર્ગ ભૂલેલા સાધુ ભગવંતના દર્શન-વંદન કરીને આહાર ત્રિદંડી વેશધારી મરિચી અભિમાનમાં આવી ગયો નાચતો કૂદતો એમ વહોરાવ્યો. કઠિયારાઓનો વ્યવસાય કરતો નયસાર ગુરુ ભગવંતની બોલ્યો કેવાણીથી દેવ, ગુરુ અને ધર્મનું સ્વરૂપ સમજ્યો. ત્યાર પછી વિધિપૂર્વક અમે વાસુદેવ દૂર થઈશું કુળ ઉત્તમ મહારૂં કહીશું ૧૪ પૂર્વના સારરૂપ નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ કરીને આયુષ્ય પૂર્ણ નાચે કુળ મદશું ભરાણ નીચ ગોત્ર તિહાં બંધાર્ગો. થતાં બીજા ભવમાં સ્વર્ગે દેવલોકમાં ગમન કર્યું. નયસારનો ભવ મહત્ત્વનો ભરત ચક્રવર્તી મરિચીને વંદન કરીને વિદાય થયા ત્યાર પછી ગણાય છે; કારણકે એમને પશ્ચિમ મહાવિદેહમાં સમકિત પામ્યા ત્યાર પછી મરિચીએ કુળનો મદ કર્યો અને નીચ ગોત્રકર્મ નિકાચિત કર્યું. ભવભ્રમણની સંખ્યા ઓછી થઈ જાય અને સિદ્ધિપદને પામે છે. કવિએ આ આ કર્મના ઉદયથી ભગવાનનો આત્મા ૨૭મા ભવમાં દેવાનંદાની વાત સ્તવનના દુહામાં જણાવી છે.
કુક્ષીમાં ઉત્પન્ન થઈને ૮૨ દિવસ સુધી રહ્યો. તીર્થંકરનો આત્મા વીર જિનેશ્વર સાહિબો ભમિયો કાળ અનંત
ઉચ્ચકુળમાં ઉત્પન્ન થાય. માહણ કુંડમાં કદી જન્મ લેતા નથી. આ રીતે પણ સમકિત પામ્યા પછી અંતે થયા અરિહંત.
ત્રીજો ભવ પૂર્ણ થયો. મરિચીની તબિયત સારી ન હતી. એટલે શિષ્યની મહાવીર સ્વામી ભગવાન સમકિત પામ્યા પછી અરિહંત એટલે કે ઈચ્છા કરી ત્યારે મરિચીના ઉપદેશથી પ્રતિબોધ પામીને કપિલ રાજકુમાર તીર્થંકર પદ પામ્યા હતા.
દીક્ષા લેવા તૈયાર થયો. મરિચીએ ઋષભદેવ પાસે દીક્ષા લેવા માટે આત્મસિદ્ધિ કે તીર્થંકર પદ પ્રાપ્ત કરવા માટે સમકિત એ મૂળભૂત કપિલને કહ્યું ત્યારે ચેલાની જરૂર હોવાથી પરિચીએ કહ્યું કે ઋષભદેવ પાયાનો વિચાર છે. મહાવીર સ્વામી ભગવાન સમકિત પામ્યા પછીના અને મારો ધર્મ એક જ છે. આ મિશ્ર વાક્ય ઉત્સુત્ર પ્રરૂપણાથી સંસારનું ભવોની માહિતી સ્તવનમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે.
ભ્રમણ વધી ગયું. બીજો ભવ: મહાવીર સ્વામી ભગવાન સમકિત પામ્યા છે. નમસ્કાર આ રીતે ત્રીજા ભવનું ૯૪ લાખ પૂર્વનું આયુષ્ય પૂર્ણ પાપ કર્મની મહામંત્રની શુભ ભાવથી આરાધના કરીને સી ધર્મેન્દ્ર દેવલોકમાં એક આલોચના કર્યા વગર મરીને ૪ થા ભવમાં બ્રહ્મ નામે દેવલોકમાં ૧૦ પલ્યોપમના આયુષ્યવાળા દેવ તરીકે ઉત્પન્ન થયા.
સાગરોપમવાળા દેવ થયા.દેવલોકમાં આયુષ્ય પૂર્ણ કરીને ૫મા ભવમાં ત્રીજો ભવઃ ભગવાનનો આત્મા દેવલોકનું આયુષ્ય પૂર્ણ કરીને કૌશિક નામના બ્રાહ્મણ પુત્ર તરીકે જન્મ થયો. ભરતક્ષેત્રમાં ઋષભદેવ ભગવાન વિચરતા હતા એમના પુત્ર ચક્રવર્તીના છઠ્ઠો ભવ: કૌશિકનો જીવ આયુષ્ય પૂર્ણ થતાં ધૃણા નગરીમાં ૭૨ પુત્ર તરીકે જન્મ થયો. એનું નામ મરિચી રાખવામાં આવ્યું. લાખ પૂર્વના આયુષ્યવાળો પુરુષ નામે બ્રાહ્મણ થયો તે ભવમાં પણ
મરિચીએ ઋષભદેવ ભગવાન પાસે દીક્ષા સ્વીકારી પણ તલવારની ત્રિદંડીપણે શુભ ભાવમાં રહ્યો. ધાર પર ચાલવા જેવું, લોઢાના ચણા ચાવવા પડે એવા પાંચ મહાવ્રત ૭ ભવ: પહેલાં સૌધર્મ દેવલોકમાં મધ્ય આયુષ્યવાળો દેવ થયો. પાળવાની શક્તિ નહીં હોવાથી મરિચીએ ત્રિદંડી નામનો નવો વેશ ૮ ભવ: ચૈત્ય સન્નિવેશમાં ૬૦ લાખ પૂર્વના આયુષ્યવાળો અગ્નિધોત ધારણ કર્યો. કવિએ ચિત્રાત્મક શૈલીમાં મરિચીનું આલેખન કર્યું છે. નામે બ્રાહ્મણને ત્યાં પણ ત્રિદંડીપણાનો સ્વીકાર. નવો વેષ રચે તેણી વેળા વિચરે આદીસર ભેળા
૯ ભવ: બીજા ઈશાન દેવલોકમાં મધ્યમ આયુષ્યવાળો દેવ. જળ થોડે સ્નાન વિશેષ પગ પાવડી ભગવે વેષ..૧.
૧૦ ભવ: મંદર નામના સન્નિવેશમાં ૫૦ લાખ પૂર્વના આયુષ્યધરે ત્રિદંડ લાકડી મોટી શિર મુંડણ ને ધરે ચોટી
વાળો અગ્નિભૂતિ નામે બ્રાહ્મણ ત્રિદંડીપણાનો સ્વીકાર. વળી છત્ર વિલેપન અંગે થુલથી વ્રત ધરતો રંગ...૨.
૧૧ ભવ: ત્રીજા સનતકુમારે દેવલોકમાં મધ્યમ આયુષ્યવાળો દેવા
