________________
એપ્રિલ, ૨૦૧૩
પ્રબુદ્ધ જીવન : મહાવીર સ્તવન વિશેષાંક
આવું આશ્ચર્યકારક પરિવર્તન કેવી રીતે બન્યું? પ્રભુદર્શનના કવિએ દીપક-જીવક, અતિમનરાગે, શુભ ઉપયોગે જેવા યમક નિમિત્તમાત્રથી આત્મતત્ત્વની અનુભૂતિ કેમ થઈ? એ અંગે વિચારતાં અલંકારોની મનોહર ગૂંથણી કરી છે. સાથે જ શાસ્ત્ર પ્રસિદ્ધ મહામાહણજણાય છે કે, પરમાત્માએ શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપને જાણ્યું છે, અનુભવ્યું મહાનિર્યામક આદિ ઉપમાઓને આલેખી છે, તો પરમાત્માના છે અને શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપમાં રમમાણ રહે છે તેથી તેઓ આત્મસ્વરૂપની સિંહસ્વરૂપની ઉપમા આઠમી કડીમાં ભાવસભર રીતે આલેખી સ્તવનને દશાને પામેલા છે. તેને પરિણામે, દેહના પ્રત્યેક પરમાણુઓમાં પણ અનોખી ઊંચાઈ પર પહોંચાડ્યું છે. આત્મસ્વરૂપની રમણીય પ્રભા વિલસે છે. દેહ હોવા છતાં દેહની પડછે કવિની ભાવની ભીનાશ અને અભિવ્યક્તિની સુકુમારતાને લીધે રહેલા આત્માના અનુપમ સ્વરૂપની ઓળખાણ શોધક આંખોને તત્કાળ આ સ્તવન મધ્યકાલીન જૈન સાહિત્યમાં એક વિશિષ્ટ ઊર્મિકાવ્ય તરીકે થાય છે. ગૌતમ સ્વામી આત્મ-સ્વરૂપને શોધતા હતા, તેઓ માત્ર દાર્શનિક નોંધપાત્ર છે.
* * * રીતે નહિ, પણ અનુભવના પંથે આત્મસ્વરૂપને શોધતા હતા. એ/ ૩૧, ગ્લેડહર્ટ, ફિરોઝશાહ રોડ, સાંતાક્રુઝ (પશ્ચિમ)
પરમાત્માના દર્શને આત્મતત્વની અનુભૂતિ થઈ. એટલું જ નહિ, મુંબઈ- ૪૦૦૦૫૪. ફોન : ૯૮૯૨૬૭૮૨૭૮. આત્મમય, પરમાત્મમય બની ગયા.
સિદ્ધારર્થના હે નંદન વિનવું આ વાતની અભિવ્યક્તિ કરતા વિજયલક્ષ્મીસૂરિ કહે છે;
(અનુસંધાન પૃષ્ટ ૪૪થી ચાલુ) ઈલિકાભમરી ન્યાયે જિનેસર, આપ સમાન તે કીધાં.
શક્તિનું દાન કરો. ઈમ અને યશ ત્રિશલાનંદન,
ચોથી કડીમાં ભગવાનની માતાનું નામ વણી લઈને તેઓ જણાવે - ત્રિભુવનમાંહે પ્રસિદ્ધા.
છે કે આપ તો માતા ત્રિશલાના કુખે ઉત્પન્ન થયેલ રત્ન છો. વળી હે પ્રભુ ! જે રીતે ભમરી ઈયળને ચટકો લગાડી, પોતાનું રૂપ દેખાડી આપ શાસનનાયક છો. કારણ કે આપે કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યા પછી ભમરી બનવા પ્રેરે છે, અને ઈયળ ભમરીનું ધ્યાન ધરતાં ધરતાં ભમરી તરત જ શાસનની સ્થાપના કરીને શાસનની ધુરા સંભાળી છે. આપ બની જાય છે, એ જ રીતે હે પ્રભુ! આપના પ્રતાપે અનેક જીવોને શિવ એટલે કલ્યાણકારી છો અને આ શિવત્વના સુખને આપનાર છો. આપે સમાન બનાવ્યા. ગૌતમસ્વામી, શ્રેણિકરાજા, સુલસા, રેવતી આપે જન્મ ધારણ કરીને સિદ્ધાર્થ રાજાનો વંશ દીપાવ્યો છે અને આપ આદિ પ્રસિદ્ધ દૃષ્ટાંતો છે.
તો ધન્ય થઈ ગયા છો. આવા પરમશક્તિશાળી પ્રભુ! તમે મારા હૃદયરૂપી ગુફામાં વસ્યા પાંચમી કડીમાં ગુરુના ઉપકારને સ્વીકારતા કવિ જણાવે છે કે વાચક છો. હે વીરજિન, સિંહલાંછનધારી, સિંહ સમાન, તમે હૃદયમાં વસ્યા (ઉપાધ્યાય)માં શેખર એટલે મુગટ સમાન એવા પોતાના ગુરુ પછી કુમતિરૂપ હાથીઓ અથવા અન્ય મિતતાથીથી હું સંપૂર્ણપણે નિર્ભય કીર્તિવિજયજીની કૃપાને પામીને અને ધર્મના રસના કારણે પોતે આ થયો છું.
ચોવીશેય જિનના ગુણ ગાઈ શક્યા છે. ગુરુની કૃપાને આગળ કરીને, આવા મહાવીરસ્વામી પ્રભુની અતિશય મનના રાગપૂર્વક પોતાની નમ્રતા વ્યક્ત કરીને અને ધર્મના રસને મૂળભૂત માનીને (સ્નેહપૂર્વક) પ્રબળ પ્રીતિ અને ભક્તિપૂર્વક ઉત્તમ એવા શુભ- ભગવાન સાથેનો અતૂટ નાતો બાંધવાનો પ્રયત્ન આ સ્તવનમાં ઉપયોગપૂર્વક સૌભાગ્યસૂરિના શિષ્ય લક્ષ્મસૂરિએ પરમાત્માના ગુણો અનુભવાય છે. ગાતાં પ્રત્યેક દિને સર્વ મનવાંછિત પ્રાપ્ત કર્યા છે, સર્વ પ્રકારે આનંદની કવિવર પોતાના હૃદયની આરઝુને કાવ્યમય વાણીમાં રજૂ કરીને પ્રાપ્તિ કરી છે.
સરળ છતાં હૃદયંગમ ભાષા દ્વારા લાઘવપૂર્ણ રીતે પ્રભુને વિનંતી કરી કવિની આ ભાવભરી સ્તવના નવ કડીમાં વિસ્તરી છે. કવિનો શક્યા છે. તેથી આ સ્તવન ખૂબ પ્રચલિત બન્યું છે. પરમાત્મદર્શનનો, પરમાત્મપ્રીતિનો આનંદ પ્રત્યેક કડીમાં છલકાય સંદર્ભ અને ઋણસ્વીકાર છે. કવિ પરમાત્માના મૈત્રીમય અને કરૂણામય સ્વરૂપ પર પ્રથમ ચાર ૧. ‘ચોવીશી : સ્વરૂપ અને સાહિત્ય'- લે. ડૉ. અભય દોશી કડીમાં પ્રકાશ પાડે છે, અને ચોથી કરીને અંતે પોતાની પર કરૂણા ૨. શ્રીમતી મનહરબહેન કિરીટભાઈ શાહ - ભાવનગર કરવા વિનંતી કરે છે.
૩, શ્રીમતી પ્રવીણાબહેન મુકેશભાઈ શાહ - ભાવનગર પોતાની વિનંતી સંદર્ભે ૫ થી ૭ કડીમાં દૃષ્ટાંતપૂર્વક રજૂઆત કરે
* * * છે અને છેલ્લે, પરમાત્માની તારકશક્તિમાં દઢ વિશ્વાસના અનુભવને યશોવિજયજી જૈન ગુરુકુળ, આઠમી કડીમાં જાહેર કરે છે અને નવમી કડીમાં આ વિશ્વાસના આનંદની રેલવે સ્ટેશન પાસે, મધુરી સુવાસ અનુભવાય છે. શરૂઆતની યાચના, અંતે પરમાત્માના પાલિતાણા-૩૬૪ ૨૭૦. ઉપકારના દર્શનના આનંદની અભિવ્યક્તિમાં પરિણમે છે. મોબાઈલ : ૦૯૪૨૮૧૮૨૪૦૬.
