________________
૧૮ પ્રબુદ્ધ જીવન : મહાવીર સ્તવન વિશેષાંક
એપ્રિલ, ૨૦૧૩ પ્રભુ મહાવીરનું નામ ‘વર્ધમાન' હતું... કારણ કે માતાની કુક્ષિમાં તેને બોધ આપે છે, ગોવાળનો, જે પોતાનાં બળદો ના મળતાં પ્રભુને આવ્યા પછી રાજ્યમાં ધન-ધાન્ય અને દરેક ક્ષેત્રમાં વૃદ્ધિ જ થતી મારવા બળદની રાશ ઉગામે છે, ગોશાળાનો કે જે પ્રભુની ઉપર ગઈ...એટલે એમનું નામ ‘વર્ધમાન' રાખવામાં આવ્યું...પણ ‘મહાવીર’ તે જો લેગ્યા ફેંકે છે...જે પાછી ફરીને એનાં જ શરીરમાં જાય નામ દેવોએ રાખ્યું એ કેવી રીતે ? એમની વીરતાની પરીક્ષા કરીને... છે.. ગોવાળિયાના પ્રભુના કાનમાં ખીલા ઠોકવાનો, કે સંગમદેવના
ભગવાન મહાવીર જન્મથી જ તેજસ્વી, બળવાન, નીડર-નિર્ભય, ૨૦ નાના-મોટા ઉપસર્ગો , વિગેરે અનુકુળ-પ્રતિકુળ સાહસિક હતા...આઠેક વર્ષની ઉમરે બાળકો-મિત્રો સાથે રમતા-રમતા ઉપસર્ગો... .પરિષહો પ્રભુ સહન કરી, સર્વને બોધ આપી સંસાર પાર “આમલકી' નામની રમત રમવા નગર બહાર ગયા... દેવસભામાં ઈન્દ્ર કરાવી દે છે...કેવો પ્રભુ મહાવીરનો સમતાભાવ ! કરૂણાભાવ!... આ શક્રેન્દ્રએ બાળ વર્ધમાનની પ્રશંસા કરતાં કહ્યું કે વર્ધમાનને કોઈ દેવ રીતે પ્રભુ ઉપસર્ગોને દૂર કરી કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે. પણ હરાવી શકવાનો નથી. ત્યાં બેઠેલા એક ઈર્ષાળુ દેવે વર્ધમાનને પ્રભુની વીપ્રભુની ઠકુરાઈ ત્રણે લોકના સ્વામી તરીકે શોભી રહી અને હરાવવાનો પડકાર કર્યો ને મનમાં વિચાર્યું કે આ પૃથ્વીલોકનો બાળક- ભવ્ય જીવોના ઉદ્ધાર કરવા અને ઉપકાર કરવા કર્મસૂદન તપની આરાધના માનવ મને શું હરાવવાનો ? એની શક્તિની પરીક્ષા તો કરવી જ પડશે. કરી–આઠે કર્મોનો ક્ષય કરી મોક્ષમાર્ગ બતાવે છે. અને ભયંકર હુંફાડા મારતાં સર્પનું રૂપ ધારણ કરી, વર્ધમાનને ડરાવવા પ્રભુ મહાવીરે ચાર ઘાતી કર્મ-(૧) જ્ઞાનાવરણીય કર્મ, (૨) પૃથ્વી પર આવ્યો ને એક મોટા ઝાડને કું ફાડા મારતો વીંટળાઈ દર્શનાવરણીય કર્મ, (૩) મોહનીય કર્મ અને (૪) અંતરાય કર્મ, અને ગયો. બાળકોમાં નાસભાગ થઈ ગઈ. પણ બાળ વર્ધમાન તો અચળ ચાર અઘાતી કર્મો-(૧) વેદનીય કર્મ, (૨) આયુષ્ય કર્મ, (૩) નામકર્મ, જ રહ્યા. ને એ ભોરિંગ સર્પને એક જ ઝટકાથી – પોતાના હાથેથી (૪) ગોત્ર કર્મ, એમ આઠ પ્રકારનાં ઘાતી-અઘાતી કર્મોનો ક્ષય કરી ખેંચી દૂર ફેંકી દીધો. આ હતી વર્ધમાનની વીરતાની પ્રથમ પરીક્ષા. મોક્ષે ગયા.અક્ષય પદ પ્રાપ્ત કર્યું.
હારેલો દેવ, ક્રોધિત દેવ ફરીવાર વર્ધમાનને હરાવવાનું નક્કી કરી, શ્રી શુભવીર વિજયજીએ ભગવાન શ્રી મહાવીરની બાળ સહજ બાળકોની રમતમાં બાળસ્વરૂપ લઈને ઘૂસી ગયો. ને નવી રમત રમવાનું ક્રીડાઓ ખૂબ જ સુંદર રીતે રજૂ કરી આપણી આંખો સમક્ષ ભગવાનનું નક્કી કરી શરત પણ મૂકી કે જે હારે એ વિજેતાને ખભે બેસાડી ફેરવે. બાળ-સ્વરૂપ તાદૃશ્ય ખડું કર્યું છે. એ દેવ હાથે કરીને હારી ગયો ને વર્ધમાન જીતી ગયા. શર્ત પ્રમાણે એ વૈચારિક વિવેચન : દેવે વર્ધમાનને પોતાના ખભા પર બેસવાનું કહ્યું...વર્ધમાન ખભા પર ભગવાન શ્રી મહાવીર સ્વામી આ અવસર્પિણીના અંતિમ-૨૪મા બેસી ગયા..ને એ કપટી દેવે પોતાની દેવિક શક્તિથી શરીરનું કદ તીર્થકર થયા. વધારી-વધારીને ડુંગર જેવડું કરી દીધું. એ જ વખતે વર્ધમાને પોતાના આપણું એટલું અહોભાગ્ય છે કે આ અવસર્પિણી કાળમાં મનુષ્ય અવધિજ્ઞાનનો ઉપયોગ કરીને જાણ્યું કે આ તો એ જ દેવ છે જે મને ભવ, જૈન ધર્મ અને ભગવાન મહાવીરનું શરણું મળ્યું છે. આપણા ડરાવવા આવેલો અને આજે ભયંકર રાક્ષસી રૂપ ધારણ કરી મને ડરાવવા આત્માનો ઉદ્ધાર કરવા માટે જ આ અંતિમ તીર્થકર આપણને મળ્યાં આવ્યો છે. એટલે નિર્ભય એવા વર્ધમાને જરાપણ ડર્યા વિના પોતાની છે. એમના જીવનમાં બનેલા અનેક પ્રસંગો વાંચતાં શરીરનાં રોમેરોમમાં વજુ જેવી મુઠ્ઠીથી એ રાક્ષસી દેવના ખભા પર સખત પ્રહાર કર્યો અને જાણે કે એમનું જીવન-કવન ભરી દઈએ એવી ઉત્કટ લાગણી થાય અસહ્ય વેદના થતા એ દેવ પોતાના મૂળ સ્વરૂપમાં આવીને વર્ધમાનની છે...પ્રભુ મહાવીર આપણને ઉપદેશી રહ્યા છે કે સુખ-દુઃખ કર્માધિન માફી માંગી વંદન કર્યું...દેવોની સભામાં વર્ધમાનનો જય જયકાર થયો છે. સુખમાં ઉભરાઓ નહીંને દુઃખમાં દુભાઓ નહીં....સમભાવે રહીને ને દેવોએ વર્ધમાનનું નામ “મહાવીર'- એવું નામ પાડ્યું. ત્યારથી કર્મનો છેદ ઉડાડતાં જાવ, તો જ આ આત્મા હળવો ફૂલ બનીને વર્ધમાન મહાવીર કહેવાયા. બીજી પરીક્ષા.
ઉર્ધ્વગામી થઈ મુક્તિ-મોક્ષ પ્રાપ્ત કરશે. પ્રભુનાં આત્મા સાથે મિલન ત્રિશલા માતા ખૂબ આનંદમાં આવીને સખીઓને ઠપકો આપી કરી એમનાં આત્મામાં સમાઈ જશે...અંતમાં, પ્રભુ મહાવીરનાં ગુણો, કહે છે કે તમે મારા પુત્રની સંભાળ નથી લેતા..માતા વાટ જોતાં જોતાં દાન, શીલ, તપ, દયા, ઉદારતા સર્વ જીવોમાં આવે ! એ જ પ્રાર્થના... મહાવીરને બોલાવીને નવરાવીખૂબ વહાલ કરે છે...જોતજોતામાં મહાવીરનું
ત્રિશલા માતાને આવેલ ચૌદ સ્વપ્ન બાળપણ વીત્યું ને યૌવનમાં પ્રવેશ કર્યો...હોંશથી પરણાવ્યા...સંસારમાં સિદ્ધારથ રાજાને ઘેર પટરાણી, ત્રિશલા નામે સોહામણી એ; રહીને પણ સંયમની ઉત્કૃષ્ટ ભાવનાને વીપ્રભુ ઝંખતા રહ્યા ને સંયમ રાજભુવન માંહે પલંગે પોઢંતા, ચૌદ સુપન રાણીએ લહ્યા એ...૧. પણ લીધો. દીક્ષા અંગીકાર કરી...
પહેલે સુપને ગયવર દીઠો, બીજે વૃષભ સોહામણો એ; દીક્ષા લઈ પ્રભુ વિહાર કરતાં કરતાં ઘણાં ઉપસર્ગો પરિષહો સહન ત્રીજે કેસરી સિંહ સુલક્ષણો દીઠો, ચોથે લક્ષ્મી દેવતા એ... ૨. કરે છે..જેવા કે, શૂલપાણિ યક્ષનો જે પ્રભુને–ધ્યાનસ્થ અવસ્થામાં- પાંચમે પંચ વરણી માળા, છઠ્ઠ ચંદ્ર અમીઝરો એ, શરીરનાં મર્મસ્થાનો પર સખત વેદનાઓ આપે છે–પ્રહાર કરે સાતમે સૂરજ, આઠમે ધ્વજા, નવમે કલશ રૂપાતણ એ...૩. છે..ચંડકૌશિક સર્પનો-જે ભગવાનને ડસે છે...છતાં પ્રભુ અડગ રહી પઘસરોવર દશમે દીઠો, ક્ષીર સમુદ્ર અગ્યારમે એ;
