________________
૩૮૩
વાળા છે. આવા માગ પર લઈ જનાર છે. આથી જે દુઃખનું મૂળ કારણ છે, તે ભવ સંસારના હેતુ છે, સ’સારના લાભ કરાવનાર, ભવ સ'સારને વધારનાર અને બગાડનાર છે તેને પાપકમ ન કહીએ તે શુ કહીએ ? તે પાપકમ` જ છે, ષડરિપુ એમાં પણ ક્રોધ-માન-માયા-લેશભ– રાગ અને દ્વેષ એ ૬ દુશ્મન કહ્યા છે. કયાંક કામ, કૈધ, મદ, માન માયા, લાભ એ રીતે પણ ૭ ગણાવ્યા છે. પરંતુ આ ક્રમમાં મદ અને માન અને એકાક (સમાના ક) છે, અને કામના તે આમ પણ રાગમાં જ સમાવેશ થઈ જાય છે. આથી ઉપરોક્ત પહેલા ક્રમમાં બતાવેલ છ દુશ્મન ખરાખર છે. આ ભાવપાપ છે તે આત્મામાં રહેવાવાળુ છે. નિમિત્ત વગર પણ ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી આંતરિક અભ્યંતર પાય કહેવાય છે. આ નિશ્ચયથી પાપ કહેવાય છે. વ્યવહાર પાપના આચરણમાં તે પાપ લાગે અથવા ન પણ લાગે પરંતુ આ કાયાને સેવવાથી તે નિશ્ચે પાપ લાગે જ છે, નિશ્ચે કમ બંધ થાય જ છે તેથી આ નિશ્ચય પાપ કહેવાય છે.
અરિહંત–વીતરાગી
અમે જેની પૂજા કરીએ છીએ, ઉપાસના કરીએ છીએ, નામ સ્મરણુ મંત્ર, જાપ કરીએ છીએ. નમસ્કાર મહામત્રમાં જેમના પાઠ કરીએ છીએ. વિચારા! તે નમસ્કરણીય મહાપુરૂષને માટે પ્રયેાજાયેલા “અરિહંત' પદના શું અર્થ છે? ‘અરિ’ અર્થાત્ ાંતર શત્રુ-આત્માના શત્રુ. અમારે બાહ્ય શત્રુઓ સેકડી છે, પરંતુ આંતર શત્રુ તે માત્ર રાગ-દ્વેષ-ક્રોધ-માન-માયા-લાભ છે. 'ત” અર્થાત આના જેણે નાશ કર્યાં છે, વિજય પ્રાપ્ત કર્યાં છે. આને જીત્યા છે એવા રાગ-દ્વેષ રહિત વીતરાગી અરિહંત ભગવાન જ અમારા પરમ આશષ્યપાદ છે. તેઓ જ અમારા માટે નમણીય છે, પૂજનીય છે અને આથી જ તેમને પૂજીએ છીએ કે તેમણે તેા બધા રાગ-દ્વેષાદ્રિ જિત્યા છે. જીવનમાંથી કાઢી મૂકા છે અને અમારામાં હાલ તે જ રાગ દ્વેષાદ્ઘિ પડેલા છે. આથી અમે તે ગુણવાળાના ગુણ્ણાની સ્તુતિ કરીને તે ઉચ્ચ આદર્શને જોઈએ છીએ જેથી અમને પુણ્ અમારામાં રહેલા રાગ-દ્વેષ-ક્રોધાદિ કષાયાનો ક્ષય–(નાશ)કરવાની પ્રેરણા મળે, શક્તિ મળે માટે જિન-પૂજા, જિન
-
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
