________________
(૨૪)
નવતરવારિશિg. . ૪ (૨૬) I.
નથી રૂપ નથી, અસંખ્યાતપ્રદેશ, રા ઈમ જ આકાસ્તિકાયના ત્રણ ભેદકોશાસ્તિકાયને સ્કન્ધ ૧, આકાશાસ્તિકાય દેશ ૨ આકાશાસ્તિ કાર્યપ્રદેશ, કે જીવને અને પુદ્ગલને અવકાશ આપે દૂધને સાકરની પરે તેને આકાશાસ્તિકાય કહીયે. તે આકાશાસ્તિકાય વ્યથકી એક દ્રવ્ય છે. ક્ષેત્ર થકી લેક એલેકઝમાણ, કાલથકી અનાદિં અનન્ત છે, ભાવથકી વર્ણ નથી ગંધ નથી રસ નથી ફરસ નથી રૂ૫ નથી અનન્તપ્રદેશ છે. એ નવ ભેદ થયા અને દશમો કાલ. તે કાલ બે પ્રકારે એક વર્તમાકાલ તે નવાને જૂનો કરે. જૂનાને નવો કરે. બીજે સંખ્યાકલ તથા વ્યવહારકાલ તે કાલ દ્રવ્યથકી એક, ક્ષેત્રથી વર્તનાકાલ ચઉદરાજ લોક પ્રમાણે, સંખ્યાકાલ અઢીદ્વીપમાં છે, કાલથી અનાદિ અનન્ત, ભાવથકી વર્ણ નથી • ગંધ નથી રસ નથી સ્પર્શ નથી રૂપ નથી અને અપ્રદેશી એ દસ ભેદ
અજીવના અરૂપી કહ્યા. હવે પુદગલાસ્તિકાયના ચાર ભેદ રૂપી કહે છે પુદગલાસ્તિકાય અખંડ તે અંધ. ૧, તથા પુદ્ગલને એક ટકે નજરે આવે તિહાં લગી દેશ કહીયે , તે પુદ્ગલનો અતિસૂક્ષ્મ ખંડ તે કટકો નજરે આવે નહી કેવલીની બુદ્ધિએ પણ એકના બે ન થાય, તે જ્યાં સુધી સ્કન્ધમાં વળગેલ હોય ત્યાં સુધી પ્રદેશ છે, તેજ પ્રદેશ અધથી ખરી પડે ત્યારે પરમાણુ કહીયે ૪, એ પુદગલાસ્તિકાયના ચાર ભેદ તે પુદગલનો પૂરણું ગલન સ્વભાવ છે, એવું અજીવ ચઉદ ભેદ થયા તે મુદ્દગલાસ્તિકાય દ્રવ્યથી તે અનન્ત વ્ય છે, ક્ષેત્રથી ચઉદ રાજલોમાં છે, કાલથકી સર્દિાત છે, ભાવથકી વર્ણ છે ગબ્ધ છે રસ છે સ્પર્શ છે. અના પ્રદેશ છે, એ આજીવના મૂલ ભેદ પાંચ, અને છઠે જીવદ્રવ્ય તે ઓળખાવે છે દ્રવ્યથકી જીવદ્રવ્ય અનન્તા છે, ક્ષેત્રથકી ચઉદ રાજલમાં છે, કાલથંકી અનાદિ અનન્ત છે, ભાવ થકી વર્ણ નથી ગબ્ધ નથી રસ નથી સ્પર્શ નથી રૂપ નથી એક જીવે અસંખ્યાતા પ્રદેશ, એ છ દ્રવ્ય ઉપરાંત સાતમે દ્રવ્યું તે વસ્તુ કોઈ નથી,
હવે બે કાલ કહ્યા, તે મળે સંખ્યાકલ વિશેષે બતાવે છે–અતિ સૂક્ષ્મમાં સૂક્ષ્મ કાલ તે સમય કહીયે. તે આંખ મીંચીને ઉઘાડીયે એટલામાં તથા ચપટી વગાડીયે એટલામાં તથા કમલની પાંખડી સોયથી વીંધતાં એક પાંખડીથી બીજી પાંખડીએ સેય જાય એટલામાં તથા જુની સાડી યુવાન પુરૂષ ફાડે તે ફાડતાં એક તાંતણાથી બીજે તાંતણે જાય એટલામાં અસંખ્યાતા સમય થાય, તે અસંખ્યાતા સમયે એક આવલી થાય, તે એક
