________________
અકબર શાહિ સભામાં જાસુ, દસદિસિ દૂઅ9 વિજયવિકાસુ,
તાસુ શિષ્ય અછઈ વિનીત, ગુણવિનય નિ જયતિલક સુવિદિત. • તિહા વાચક ગુણવિનય દીઓ, પૂર્વ પ્રબંધ જિસ્યઉ મધમીઠો,
સોલહસઈ બાસઠ્ઠા વરસઈ, ચૈત્ર સુદઈ તેરિસનઈ દિવસઈ.'
વાચક ગુણવિનયે વિવિધ ગ્રંથની રચના કરી હતી. એમની વિદ્વપ્રતિભા પણ ઘણી તેજસ્વી હતી. સમ્રાટ અકબર સાથે તેમને સંપર્ક થયે ત્યારે સંભવ છે કે કુમાર જહાંગીર ત્યાં હાજર હોય. જહાંગીર જ્યારે રાજગાદી પર આવે છે અને સમ્રાટ બને છે ત્યારે પિતાને પગલે પગલે તે પણ જૈન સાધુઓના સતત સંપર્કમાં રહે છે. જહાંગીરને પણ જૈન ધર્મના સિદ્ધાંતની સાથે સાથે નવી નવી પાંડિત્યપૂર્ણ રચનાઓ તથા નવાં નવાં કાવ્ય સાંભળવાનો શોખ હતો. કવિઓની કે પંડિતાની એવી રચનાઓથી પ્રસન્ન થઈ તે રાજસભામાં તેમનું બહુમાન કરતે અને પિતાના તરફથી તેઓને જુદાં જુદાં પદ અર્પણ કરતા. ગુણવિનયના એક વિદ્વાન શિષ્ય મંતિકીર્તિએ “નિયુક્તિ સ્થાપન' નામનો ગ્રંથ પ્રશ્નોત્તરરૂપે લખે છે. એ ગ્રંથની પ્રશસ્તિમાં એમણે પિતાના ગુરુ ઉપાધ્યાય ગુણવિનયને ઉલ્લેખ કરતાં જે શ્લેક લખ્યા છે તે પરથી એમ સ્પષ્ટ જણાય છે કે સમ્રાટ જહાંગીરે . ઉપાધ્યાયં ગુણવિનયની નવી નવી કાવ્યરચનાઓ સાંભળીને એમને “કવિરાજ નું પદ અર્પણ કર્યું હતું. એ લોક આ પ્રમાણે છે :
चम्यू रघु मुख्यानां, ग्रन्थानां विवरणातया जहांगीरात् ।
नव नव कवित्वकथने स्यादाप्त. कविराजपदं ।। ઉપાધ્યાય ગુણવિનયના સાધુજીવન વિશે વધારે વિગતો આપણને મળતી નથી. પરંતુ એમણે પોતાની કૃતિઓમાં રચના સાલને નિર્દેશ કરવા ઉપરાંત રચનાસ્થળને પણ જે નિર્દેશ કર્યો છે તે પરથી ગુજરાત, રાજસ્થાન, પંજાબ અને ઉત્તરપ્રદેશમાં તેમણે ક્યાં ક્યાં વિહાર કર્યો હશે તેને કેટલાક ખ્યાલ મળી રહે છે. આગ્રા, રાજનગર, બાડમેર, વિશાલા, નવીનગર, મહિમપુર, સધરનગર, બીકાનેર, જેસલમેર, ફલેદી, પાલી, લોદ્રવા, અમરસર, સાંગાનેર, ખંભાત, લાહોર, શત્રુંજય વગેરે સ્થળે એમણે વિહાર કર્યો હતો. જૈન સાધુઓ ચાતુર્માસમાં ચાર માસની એક સ્થળે સ્થિરતા કર્યા પછી સતત વિહાર કરતા રહેતા હોય છે. ગુણવિન્ય રાજસ્થાનના હતા. તેમના ગુરુ અને તેમની ગુરુપરંપરા રાજસ્થાની હતી. એટલે સ્વાભાવિક છે કે તેમનાં ઘણાંખરાં સ્થળે રાજસ્થાનના જોધપુર, બીકાનેરની આસપાસનાં હોય.
