Naldavdanti Prabandh

Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Gurjar Granthratna Karyalay

Page 89

નલદવદંતી પ્રબંધ
હાલ છે.
(કડી ૮૬ થી ૧૦૪) નળને રાજ્ય સેપી, કૃબરને યુવરાજપદે સ્થાપી, સંયમત્રત ધારણ કરી નિષધ રાજ દેહ છોડી દેવલેકમાં દેવ થાય છે. નળ પિતાના રાજ્યનું સુયોગ્ય - પાલન કરે છે અને ઉત્તરોત્તર અધિક રાજ્યપ્રદેશ અને સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે. - નળ સદા નિર્મળ મનને રહે છે, પરંતુ કૂબર નળની પાસેથી રાજ્ય પડાવી. લેવાની દાનતે એને ઘત રમવા લલચાવે છે. નળ ઘતમાં સર્વસ્વ હારી જાય છે. દવદંતીને પણ તે હારી જાય છે. નળની સાથે વનમાં જવા ઇચ્છતી દવદંતીને : કૂબર અટકાવે છે, પરંતુ પછીથી મંત્રીના સમજાવવાથી તેને જવા દે છે. દવદંતીને , આવતી જોઈ નળ રથ પાછો વાળે છે. પિતાને વમાં સાથે લઈ જવા માટે દવદંતી નળને વિનવે છે.
બંભણિ-બ્રાહ્મણે; ત્રિવરગ-ત્રિવર્ગ એટલે કે ધર્મ, અર્થ અને કામ; જગિ– જગમાં; હયગવરહ-ઘેડા, હાથી અને રથ; સવ-સર્વ; સિરી–મસ્તકે, ઉપર; બિંદૂબંને (પાઠાંતર: બિદ્ધ-બીધેલાં); જૂવટઈ-જુગારમાં ઉવટઈ–આડે રસ્તે; અક્ષ–પાસ; જાણઈ-જાણે; અક્ષસંચારણ–પાસા કેવા પડશે તે વિશે; વંકા-વાંકા, નહિ ધારેલા; વિહિ-વિધિ, પ્રામાગર પુર-ગામ, નગર વગેરે વિરમ–અટકે; હારતઉ-હાસ્ત; જૂઆઈ–જુગારમાં, ધૂરિ-મોટા સત્યકાનન-સત્યરૂપી વન હેલઈ-રમતમાં, જરા વારમાં; સગલા–સઘળાં; ભીમા-ભીમની દીકરી દવદંતી; મારગિ-માગે; કજિય રંજિયકજ્યિાનું તેલ પીને આનંદિત થવું; આસરઉ-આશરે; બક-બગલે; પરવેસિપ્રવેશે; સરોવરઇ-સરેવરમાં જષ–જખ, માછલી, વિરઈ–ઉગરે, બચે અણુથી-એનાથી; સહ-શભા; કિસી કેવી; નાહુ-નાથ; ધલ્લઈ-ઘાલે, નાખે; કૃઅ-કૃપમાં, કૂવામાં વેસાહરિ-વેશ્યાના ઘરે; જૂ-જુગાર; પાઠવઈ–મેકલે હારિયા-હાર્યા; દારિયા-પુત્રી; પુણ્યનઈ યોગિ-પુણ્યના ગે; નિરદોષી-દાક્ષિણ્યરહિત, આલસ-આળસ, વિલંબ; કિસઉ-કેરી, શા માટે; પw-કોર, દુરવચન-ખરાબ વચને; નલત્સ્ય-નળ સાથે; રાષઈ-રાખે, અટકાવે; મંતિ–મંત્રી; મિલી-મળીને; યુગત-યુક્ત, રેગ્ય; દૂહવિયદુભવી; રથિ-રથમાં લે-લઈને; વલ્લભા–પ્રિયા, સાથિ-સાથે ચેડીય-ચેટી વગેરે દાસીઓ; નેડીય-સ્નેહપૂર્વક, ઘઉ-લે; પુર ભણીય -નગર તરફ; વાલિયઉ-વાજો; અહ-અમને,