________________
ટિપ્પણ
[ ટિપણમાં પહેલાં દુહા, ઢાળ વગેરેનું મુખ્ય વક્તવ્ય આપવામાં આવ્યું છે અને એ પછી મહત્ત્વના શબ્દોના અર્થ આપ્યા છે. એ પછી કેટલેક સ્થળે દુહા કે ઢાલની મહત્ત્વની કડીઓની વિશેષ સમજૂતી આપવામાં આવી છે.
(કડી ૧ થી ૧૨) દુહાની આ કડીઓમાં કવિ સ્તંભન પાર્શ્વનાથ ભગવાનને પ્રણામ કરી, પિતાના ગુરુ ઉપાધ્યાય શ્રી જયમ તથા દાદાગુરુ શ્રી જિનદત્તસૂરિ તથા શ્રી જિનકુશલસૂરિને વંદન કરીને શીલધર્મ ને મહિમા દર્શાવે છે. જેના શીલના પ્રભાવથી સંકટો દૂર થાય છે એવી સતી દમયંતીને વૃત્તાંત, સરસ્વતીદેવીના પ્રસાદની યાચના સાથે, કવિ શરૂ કરે છે.
શેભાગી—સૌભાગ્ય આપનાર; પરતખિ–પ્રત્યક્ષ થંભણ-સ્તંભન, થ ભણ પાસ-સ્તંભન પાર્શ્વનાથ, ખંભાતના સુપ્રસિદ્ધ મંદિરના સ્તંભન પાર્શ્વનાથ ભગવાન; દસ દિસિ-દશે દિશામાં મહમહઈ–મઘમઘે; જસ-યશ; ચઉસકિ–સ; જગતિજગતમાં; સમરી-સ્મરણ કરી; સુરીસ-સૂરીશ્વર; સારદ-ઉત્તમ આપનાર; સારદાશારદા, સરસ્વતી દેવી; જિણ થકી–જેનાથી; હવઝાય-ઉપાધ્યાય સરિષઉ–સરખો; જસુ-જેમને; ચારિ-ચારે; બીજઉ-બીજે; ધમ-ધર્મ, પાવ–પામે; ભવનઉ-ભવને; પુફમાંહ-પુષ્પમાં; હેમ-સુવર્ણ વીર જિન-વીર જિનેશ્વર, ભગવાન મહાવીર સ્વામી;
ધરમાં મહિધર્મોમાં; સેવિ-સેવે; સુદરસનની પરઈ-સુદર્શન શેઠના દષ્ટાન્ત પ્રમાણે ' રેહ-રેખા; અવદાત-વૃત્તાન્ત; સાંનિધિ-સાનિધ્ય.
ચારિ ધમ......અંત–દાન, શીલ, તપ અને ભાવ એ ચાર પ્રકારને ધર્મ બતાવવામાં આવ્યો છે. તેમાં બીજે ધર્મ એટલે કે શીલધર્મ અધિક ચડિયા છે, કારણ કે તે ધર્મની આરાધના વડે ઉચતમ સિદ્ધિ સુધી એટલે કે મેક્ષગતિ સુધી જીવ પહોંચી જઈ શકે છે અને એ રીતે જન્મ-મરણને ચકને, ભવપરંપરાને તે અંત આણી શકે છે.
અભયદાન....કંદ–શલ ધર્મ ને મહિમા દર્શાવતાં કવિ એક પછી એક ઉપમાઓ આપતાં કહે છે કે જેમ દાનમાં શ્રેષ્ઠ અભયદાન છે, પુપમાં કમળ છે, જંગલી પશુઓમાં સિંહ છે, નદીમાં ભાગીરથી છે, પક્ષીઓમાં ગરુડ છે, સાધુઓમાં વીર જિનેશ્વર મહાવીર પ્રભુ છે, ગ્રહોમાં ચંદ્ર છે, હાથીમાં ઐરાવત છે, ધાતુમાં સુવર્ણ છે તેમ ધર્મમાં શીલ ધર્મ છે, જે મેક્ષરૂપી વૃક્ષને કંદ છે.
