________________
( ८१ )
एवलावाळा मि. दामोदर बापुशानुं भाषण.
प्रेसिडंट साहेब, सभ्य गृहस्थो अने सुशील बहेनो,
व्यवहारिक तथा धार्मिक केळवणी, आ विषय उपर वणा विद्वान वक्ताओए सारी रीते वेवेचन कर्यु छे अने ते बाबत बोलवु ए पीष्ट पेषण करवा जेवुं छे, तथापि
शर्मावान प्रवीष्टव्यं वक्तव्यं वा संमंजस
आ वाक्यने अनुसरीने हुं बे शब्द बोलवा इच्छं छं. मनुष्यप्राणी बीजां सर्व प्राणीओथी जे श्रेष्ठत्वने पाग्यो छे ते ज्ञानना लीज. एक ठेकाणे विद्वान् ग्रंथकारे एम कह्युं छे के:आहार निद्रा भयमैथुनानि समानि चेतानि नृणां पशुनां । ज्ञानं विशेषो ऽधीको नराणां ज्ञानेन हीनाः पशुभि मानाः ॥
एटले आहार निद्रा विगेरे प्रत्येक प्राणीने छे तेम मनुष्यने पण छे, परंतु मनुष्यने ज्ञानना लीवेज उच्चत्व प्राप्त थयुं छे. पुर्वकाळमां आपणी जैन कोम केळवणीमां सौथी आगळ वधी ही अने व्यवहार वाणिज्य आदिकमां प्रमुखत्व मेळवीने अत्युत्तम स्थितिमां हती; परंतु कालांतरे शिक्षणना अभावे हालना जमानामां आपणी कोम बीजा सुधरेला लोकोथी केळवणीमां aft छात छे, अने तेने लीधे आवी नष्ट स्थितिमां आवी पडी छे.
प्राचीन काळमां जेम पुरुषोने शिक्षण मळतुं हतुं तेमज स्त्रीओने पण शिक्षण सारी संते आपवामां आवतुं हतुं. केटलाक लोको एम कहेछे के स्त्रीओने प्राचीन काळमां शिक्षण आपवामां आवतुं नहोतुं अने स्त्रीओने शिक्षण आपवामां बीलकुल फायदो नथी. एम कहना ओए जरा प्राचीन इतिहास अने ग्रंथ तरफ अवलोकन करवुं. आद्यधर्म संस्थापक श्रीरुषभदेव भगवाने प्रथम व्यवहार संबंधी कळा विगेरे लोकोने देखाडी, तेज वेळा लखन तथा वांचनकळा पोतानी बे पुत्रोओ ब्राह्मी अने सुंदरी ए बेउने अगोदर शीखवी हती. ब्राह्मीने जमणा हाथे तथा सुंदरीने डाबा हाथे लेखन कळा शीखवी हती; त्यारे प्रथम लेखन अने वांचन पर हक्क स्त्रीओनोज वधारे छे. वळी एक प्राचीन ग्रंथकार स्त्रीओने शिक्षण केवी रीतनुं आप अने तेने शुं शुं आवडवुं जोईए, ते बदल एम कहेछे केः
स्त्रीयो रत्नान तो विद्या सत्य शोचं शुभाषितम् विविधानि च शील्पानो समादेयानि सर्वतः
एटले स्त्रीओने विद्या, सारं भाषण, सत्य, सुशीलपणुं गृहकृत्यने जोईतुं सील्प एटले सीववानुं विगेरे काम, रत्ननी परिक्षा साधारणपणे, सर्व वातोमां जाणपणुं एटलं आवडवु जोईए. आटली वातो शिक्षण मळ्या वगर केवी रीते आवडे ? आ संसाररुपी एक गाल्लुंछे, तेनां स्त्री अने पुरुष आबे चक्र छे. हवे ते बे चक्र बराबर हशे तोज ते सदा सुखकररीते मार्गक्रमण करशे, परंतु एषां जो एक चक्र सारुं अने एक चक्र मार्गक्रमण करवाने असमर्थ तो ते ईष्ट ठेकाणे कवी रात पहांचा शके ? एटले पुरुष भणेलो अने स्त्रीओ अभण, त्यारे आ संसार केवी रीते सुखकर चाले ? जो आपणे आपणी सामाजिक स्थिति सुधारकानी ईच्छा होय तो प्रथम स्त्रीशिक्षण तरफ
१६
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
