________________
ચૂંટેલાં કુસુમો
શ્રી અય (સમર્થ સાહિત્યકાર શ્રી મોહનલાલ ધામીના સાહિત્ય નંદનવનમાંથી “કલ્યાણ માટે ચૂંટી કાઢેલાં
મધમધતાં વિચાર કુસુમો)
તે લેકે જ ધનને સુખ માપવાનું સાધન માનતાં જન સાધુ કેઈની આશામાં રસ લઈ નથી. શકતો નથી. કેઈની આશાને રમાડતું નથી. કે અંતરમાં અનેક કા ઉભરાતા હેય, છતાં કેઈને આશાના કાદવમાં ખેંચી જવાને માગ એ કાવ્યની એક પંક્તિ પણ વદનના ભાવ પર બતાવતો નથી,
વસી શકતી નથી. કેવળ આ જ અંતરની આ સ્થાન તે આશાઓને ભસ્મ કરીને
કવિતાની ઓળખાણ આપતી હોય છે. અને આશાના બંધનમાંથી મુક્ત થવાનું છે.
આંખના ભાવ ઉકેલવા એટલા સહેલા યે નથી.
એક કાળે જીવનમાં જે મધુર જણાતું હોય માનવી જ્યારે ધનવડે સુખનું મૂલ્યાંકન
છે તે બીજે જ કાળે વિષરૂપ થઈ પડે છે. માપતો થાય છે. ત્યારે એ માનવી મટી જતે , હોય છે.પશુથી એ કંઈક નીચે ઉતરી જાતે
માનવી જે પિતાના વારે વારે પલટાતાં હોય છે.
જીવન-વહેણેના જ અભ્યાસ કરતે થઈ જાય તે
તેની જ્ઞાનસમૃદ્ધિ આપોઆપ ઉભરાવા માંડે છે પશુ પણ સંચય કરતાં નથી. એની આવક પણ સન્મુખ પડેલા જીવનનાં આશાભર્યા વિરાટ શ્યકતાથી વધારે ખાતા પણ નથી. પરંતુ માનવી પ્રત્યે સ્થિર થયેલાં માનવીના નયને જીવનની ધનભૂખ ઘણી ભયંકર હોય છે. તે તે જેમ વહેણના પરિવર્તન પ્રત્યે ભાગ્યેજ સ્થિર બનતા ધન વધે તેમ પિતાથી વધુ ધનવાન કરતાં સવાયા હોય છે. થવાની લાલસા સેવતો હોય છે. માનવીની આ
અણગમતા ઉજાગરા માનવીની કાયાને દુર્બળતા કેઈપણ યુગમાં દૂર થઈ શકી નથી.
નિબળ બનાવી દે છે. અને મનગમતાં ઉજાગરા જીવનનાં વહેણ પળે પળે પલટાતા હોય છે.
કાયાના શ્રમને ય દૂર કરતાં હોય છે. માનવી નાનું હોય કે મોટે હોય પણ છવ
કવિઓ અને પ્રેમીઓની કાવતા ગગનનાં નના વહેણ તે સહુના પલટાયા કરે છે.
ગોખે જ કલ્લોલતી હોય છે. બીજા અર્થમાં જીદગી જેમ સંગ્રામ છે તેમ પ્રેમ પણ કહીએ તે જીવન-સ્વમની માળા ગગનમાં જ અંતરનો એક સંગ્રામ જ છે. પ્રેમરૂપી સંગ્રામમાં સાકાર બનતી હેય છે. પણ એને ખબર નથી જેની પહેલી જીત થાય છે તેની છેલ્લી છત કે સાકાર જ નિરાકાર બની જશે ! પણ થતી હોય જ છે.
જેમ ઔષધમાં વિષ અમૃત બને છે અને જે લેકે ધર્મ પામ્યા હોય છે, અથવા તે અમૃત વિષરૂપે પરિણમે છે. તેમ જીવનમાં પણ જીવન જીવવાની રીતે સમજી શક્યા હોય છે, અનેક પ્રસંગે બનતું હોય છે.'
