________________
LED
શમ વિજ્ઞાનની તેજછાયા
જગતમાં મહાનગુણ કોઈ પણ હોય તો કૃતજ્ઞતા ગુણ છે. કૃતજ્ઞતા સર્વગુણને પામવા માટેનું ધાર છે. એ ગુણને આજે જેઓ નિશ્ચયના નામે અ૫લાપ કરી રહ્યા છે. કોઈ દ્રવ્ય કોઈનું કાંઈ કરતું નથી, તેમ બોલનારા–પ્રચારનારા પતે બીજા પર ઉપકાર કરવાની વાતો કરી રહ્યા છે, એ કેવો વદ વ્યાધાત છે, અહિં કૃતજ્ઞતાગુણની મહત્તા લેખક સમજાવે છે.
સાધનને પાયે
તીવ્ર સંકલેશવાળા જીવોને મંદ સંકલેશ.
વાળા કરવાને ઉપાય નિશ્ચયનયનું તત્વજ્ઞાન નથી. કૃતજ્ઞતા ગુણ (Sense of Gratitude) આપણે તીવ્ર સંકલેશવાળા કુભાથી ભરેલા અને પરોપકાર ગુણ (Sense of Sacrifice) છીએ. કઈ કઈને ઉપકાર કરી શકે નહિ એ વડે સદુવ્યવહારને પાયે બન્યું છે.
વિચાર આપણુ જડ થતા જતાં હૈયાને પત્થર કોઈપણ પ્રકારની આધ્યાત્મિક સાધના કૃત- જેવું કઠેર બનાવે છે. આપણું મજજાતંતુઓને જ્ઞતા અને પરોપકાર વિના સફળ નહિ થાય. વિકૃત બનાવે છે, તાત્વિક નમસ્કાર ભાવ આવતો
એકાંત નિશ્ચયવાદીઓમાં કૃતજ્ઞતા શણ નથી, અહંકાર ભાવ વધે છે. સર્વથા નાશ પામે છે, કારણ કે તેમના મનમાં, આપણા દુર્ભાવોને ઘટાડવા માટેનું સાચે તેમની શ્રદ્ધામાં પરદ્રવ્યના કતૃત્વપણાને સર્વથા ઉપાય તે સદ્વ્યવહારનું પાલન અને તે માટે નિષેધ છે.
જરૂરી તેનું તત્ત્વજ્ઞાન છે. એકાંત નિશ્ચયનયને - જે આપણે સાધના માર્ગમાં પગલાં પાડવા કાચ પારે આપણું આધ્યાત્મિક મૃત્યુ નીપજાવશે. હોય તે પ્રત્યેક ઉપકારીના નાના સરખા ઉપકા- હરડેની કાકી કે હિરાની ભસ્મ રનું પણ મૂલ્યાંકન કરવું પડશે. “કઈ કઈને
વેદના દવાખાનામાં અનેક પ્રકારની દવાઓ કંઈ ઉપકાર કરી શકે નહિ” આ વિચાર સાધક
હોય છે. હરડેની ફાકી હોય અને હીરાની ભસ્મ માટે ઝેર તુલ્ય છે.
હોય છે, ડોકટરની ડીસ્પેનસરીમાં દવાઓના કેટજેમ લશ્કરી શિસ્ત (Military Discipline) લાય બાટલા પડયા હોય છે. કોઈક દવા પીવાની માં રોનિકનું કત્તવ્ય માત્ર આજ્ઞાપાલનનું છે. હાય અને કેઈક દવા ચેપડવાની હોય. જલાખની તેમ આધ્યાત્મિક શિસ્ત Spiritual Disciplineમાં જરૂર હોય ત્યાં હીરાની ભસ્મ ન લેવાય. જે સાધકનું કર્તવ્ય પણ આજ્ઞાપાલનનું છે. ઉપકા- રેગ તેવી દવા. વ્યવહાર જીવનમાં આ સત્યનું રીના કેઈપણ ઉપકારને હેજ પણ ગોપવે પાલન આપણે બરાબર કરીએ છીએ, આપણે નહિ. એકાંત નિશ્ચયનયનું તત્ત્વજ્ઞાન તેને ઉપ- જાણીએ છીએ કે ચેપડવાની દવા પીવાથી યેગી નહિ બને, પારવારે હાનિકારક બનશે. મૃત્યુ થાય. પીવાની દવા ચોપડવાથી રેગન મટે.
