________________
૮૯૦૩ રામાયણની રત્નપ્રભા :
જિનચૈત્યામાં મહાત્સવ રચાયા. ગરીમાને દાન
અપાયાં.
કૈસીએ ગલતે ધારણ કર્યાં અને કાળજીપૂર્વક તેનુ પાલન કરવા માંડી.
ગના પ્રભાવે ફૈકસીની જીવનચર્યા પર દેખાવા માંડયા.
કૈકસીની વાણીમાંથી નરી નિષ્ઠુરતા નીતરવા માંડી. દાસ–દાસીએ કૈકસીથી ધ્રુજવા લાગ્યાં. એની પડી આજ્ઞા ઉઠાવી લેવા ખડેપગે તૈયાર રહેવા લાગ્યાં. જો જરા ભૂલ થઇ તેા તેનુ આવી જ બન્યું !
જેમજેમ ગ વધવા માંડયા તેમતેમ કૈકસીનાં અંગાપાંગ પણ વિકસવા માંડયાં. દેહનું સૌન્દય અને દેવની દૃઢતા પણ વધતી ચાલી.
દણુ હોવા છતાં કૈકસી દણુમાં મુખ જોતી નથી. એ તા ચકમતી તલવાર હાથમાં લે છે. મુખને મગરૂબ બનાવે છે અને તલવારમાં પેાતાનું મુખડું જોજોઇ પ્રસન્ન થાય છે.
એતે ભૂમિ પર બેસવું તેા ગમે જ નહિ ! મેાટા મહારાજાની જેમ સેાનાના સિંહાસન પર એસે છે! મનમાની આજ્ઞાએ કરમાવે છે !
કઇ કારણ ન હેાય તા ય સેવકાને, સ્નેહીઓને તતડાવે છે!
કંઇ હેતુ ન હોય તે ય હુંકારા ને તુકારા કરે છે. ગુરુજ્જતાના ચરણે નમવાની પણ વાત નહિ ! ટાર ને ાર થઈને ચાલે છે ! ટાર ને ટટાર બેસે છે!
હાથમાં કટારી લઇ પગ પછાડતી રાજમહાલયમાં ચાલે છે. શત્રુઓનાં મસ્તાને પગ નીચે ચગદી નાંખવા તલપાપડ બને છે. શત્રુઓનાં લેાહીની નદીમાં સ્નાન કરવા કાડ કરે છે.
મહિનાઓ વીત્યા.
કાળ પરિપક્વ થયે..
કૈકસીએ પુત્રને જન્મ આપ્યા.
જન્મતાં જ પુત્રે પરાક્રમને બતાવ્યું.
બાજુમાં એક કરડીયેા પડયા હતા. તેમાં નવ માણેકના એક મૂલ્યવતા હાર પડયા હતા.
સૈકસીના બાલુડાએ તેા સીધા જ તે હાર ઉપાડયા. હાથમાં રમાડવા માંડયે, અને પેાતાના ગળામાં પહેરી લીધા.
ફૅકસી તેા પુત્રનું આ પરાક્રમ જોઇને તાજ્જુબ બની ગઇ.
રત્નત્રવાને પુત્રજન્મની વધામણી તો મળી જ ગઇ હતી. તુરત જ તે પુત્રના મુખને જોવા માટે કૅકસીના શયનગૃહની બહાર આવીને ઉભા હતા. કૈકસીએ રત્નશ્રવાને અંદર ખેલાવ્યા અને પુત્રના પરાક્રમની વાત કરી.
પ્રાણનાથ ! આપના પૂજ મેધવાહનરાજાને રાક્ષસેન્દ્રે જે હાર આપેલા અને જે હાર્ આજદિન સુધી દેવાથી અધિષ્ઠિત પૂર્વજોદ્વારા પૂજાતા રહ્યો છે. નવમાણેકના આ હાર કોઇનાથી ઉપાડી શકાય એવા નથી. એ મહા પ્રભાવિક હારને તમારા આ પુત્રે ઉઠાવીને સીધો ગળામાં નાખ્યા !'
રત્નશ્રવાએ સૂના તેજને પણ ઝાંખુ પાડી દેતા પુત્રના મુખને જોયુ ! તેના ગળામાં આપતા નવમાણેકના હારમાં પ્રતિબિંબ થયેલા તેના બીજા નવ મુખ જોયાં!
ક્ષણભર વિચાર કરી લઇ તેણે કૈંકસીને કહ્યું.
દેવી! પુત્રનાં દસ મુખડાનું દર્શન કરી મને વિચાર આવ્યા કે આપણે પુત્રનું નામ દશમુખ’ પાડીએ.’ કૈકસીએ અનુમતિ આપી અ પુત્રનું નામ દુર્મુખ પાડવામાં આવ્યું.
કિકત કેટલી બધી સુસંગત છે! ગળામાં રહેન્ના નવમાણેકમાં બાળકના મુખનાં નવ પ્રતિબિંબ પડે તે સહેજ છે, અને તેથી રાવણુ દશમુખ કહેવાયા. પરંતુ અજ્ઞાનતામાં જગતે રાવણનાં દશમુખ... વીસ હાથ. ચીતર્યાં ! કેટલી બધી વિકૃતિ ? રાવણુ પશુ મનુષ્ય જ હતા; વિદ્યાધર મનુષ્ય હતા.
