________________
ચમત્કારી સરોવર: (લાભને દારૂણ અંજામ
પૂ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયભુવનતિલકસૂરીશ્વરજી મહારાજ ચાર કષાયોમાં સર્વથી વધુ અનર્થપ્રદ કોઈ હોય તો લોભ છે. સર્વ પાપનું મૂલ ખરેખર લોભ છે. લેભને વશ થયેલા સંતે ષ, સમતા, ત્યાગ, વૈરાગ્ય, ક્ષમા કે દીય ઇત્યાદિ સઘળ ગૂમાવી દે છે. એટલું જ નહિ વિચાર કે દીર્ધદષ્ટિ પણ તેઓમાં હોતી નથી એ હકીકતનું સમર્થન કરવા સાથે લભના પરિણામે જેને જીવનપર્યત પશ્ચાત્તાપથી પ્રજવલિત બનવું પડયું છે, તે વાનરનું દૃષ્ટાંત અહિં પૂ. આચાર્ય મહારાજશ્રી આલેખે છે.
'માનવીઓને સુખની લાલસા સીમા તનતોડ મહેનતથી પરિપૂર્ણ થાય અને બીજી વગરની હોય છે. સુખ જોઈએ છે કેટલું ? તેનું અનેક આશાઓના ઝંઝાવાતમાં સપડાયેલે જ માપ કેઈએ કાઢયું નથી. સાગરના સામા હોય છે. અજ્ઞાનતાથી જીવ કુવિકપની કાતીલ કિનારાની વાત સંભળાય છે, લવણસમુદ્ર જેવાનું અણીયારી છુરીથી પલે પલે હણાતે જ જાય છે, ય બે લાખ યજનનું માપ શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે. ઘવાતા જાય છે. પણ એકેય વિક૯૫ પૂરો થતો છેલ્લે સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર છે. તેનું અસંખ્યાતા નથી અને કદી કદી કોઈ વિકલ્પ સફલ થાય યજન પ્રમાણ મપાયું છે. પણ લાલસા. માન- તાય તેની પાછળ લાખે વિકલ્પને જન્મ વના સુખની કામન ની સીમાનું માપ કયાંય આપે છે. જે પાયા વગરને કદીય સફલ ન થાય દેખાતું નથી. એટલે એમ કહેવાય છે કે લેભ- એવા જ રૂપ હોય છે. અલ્પ પણ વિકલ્પ લાલસા અંતવગરના છે અને દુઃખ પણ અંત માનવોને આકુલ-વ્યાકુલ, હાવરો–બાવરો કરી વગરનું છે. અનંત-કાલના સંસાર પરિભ્રમણ કાલે જીવા
જે માનવી પિતે ભાગ્યથી મળેલી વસ્તુને ત્માએ અનંત દુઃખો વેદનાઓ સહી છે. હાં. સંતોષથી પૂર્ણ રૂપ માને તે કદી દુઃખ તેને લભ-લાલસાને અંત લાવવાનું ઔષધ એક જ પશે જ નહીં, દુખાકુળ બને જ નહી. પણ અમેઘ-રામબાણ જેવું સંતપ છે. જે મળે. સંસારનું સ્વરૂપ જ બિહામણું અને ભયંકર છે. જેવી પરિસ્થિતિમાં ઉભા હોઈએ. જેવા ઘડીકભર મીઠાશ-સુવાસ ભાસે છે. પણ એજ સંગનું વાતાવરણ હોય તે પરિસ્થિતિને સંયોગો-પદાર્થો પલટાતાં એમાંથી દુઃખની ચીસ -સંયોગોને અનુકૂલ બનીને “બસ આટલું ઘણું છે. ઉદ્દભવે છે. એ કારમાં અને સાંભળનારને કમએવી કલ્પના થઈ જાય તે પછી સુખ આવ્યું. કમાટી છોડાવે એવી જબર હોય છે. લાલસા ગઈ, લેભ લેપ થઈ ગયે. -
અહીં એક વાનર-પ્રાણની કથા કહેવાય છે. સંસારના અનેક માનવીઓના આચારવિચારે જે પ્રલેભન કેવું દુઃખ આપે છે? પ્રલેભન માનએક નજરે જોતાં દેખાય છે કે, સાત સાંધે છે વને કે પલટો આપે છે? જીંદગી સુધી અને તેર ત્રુટી જાય છે. મતલબ કે એક આશા સંતપ્ત રાખે છે. એનો આથી આબેહુબ-ચકિત
Tit D
