________________
કલ્યાણ = નવેમ્બર, ૧૯૯૦: ૯૮૭ આયુર્વેદમાં વર્ષાઋતુમાં લવણ, શરદૂમાં જલ, જે મંત્રાક્ષ તથા કલેક બેલે છે તેમાં પણ હેમન્તમાં ગાયનું દૂધ, શિશિરમાં આમલક રસ, પ્રભુને જિનપ્રતિમા ત્રીજા દિવસે તામ્ર તથા વસંતમાં ધી અને ગ્રીમમાં ઈક્ષરસનાં પીણુને રૂપાની સૂર્ય, ચંદ્રની જે મૂર્તિ સ્થાપોને પૂજન અમૃત જેવાં કહ્યાં છે. તેને શ્રી કલ્પસૂત્રની કરીને જણાવે છે કે કઈ રોડ, સૂરિ સુબોધિની ટીકામાં પણ બ્લેક છે કે, વગેરે જણાવીને કહે છે કેवर्षासु लवणामृतं शरदि जलं गोपयश्च हेमन्ते। सर्व सुरासुरवन्द्यः कारयिताऽपूर्वसर्वकार्याणाम् शिशिरे चामलकरसो घृतंवसन्ते गुडश्चान्ते ॥ भूयात् त्रिजगच्चक्षुः मङ्गलदस्ते सपुत्रायाः ॥
ભાવાર્થતે શિવાય નીતિશાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે,
સૂર્ય એ સર્વ પ્રકારના દેવ-દાનવને પણ વૈચાનાં શાલીમાતા પિતા તુ યુસુમાર: વંદનીય છે. સૂર્યની હાજરીમાં જ સર્વ પ્રકારના હેમન્તરતુ સવા પ્રોવો હિતમુ પ્રિતમુરિy: II ઉત્તમ કાર્યો જેવાં કે દાન, પૂજન, ભજન, ભાવાર્થ
વંદનાદિ થઈ શકે છે. ત્રણ જગતને વ્યવહાર શરદુતુમાં અમૃત જેવા જલને છોડીને જે સૂર્યના ઉદયથી શરૂ થાય છે, સમગ્ર લેકની
: અશચિ અંધકારાદિને દૂર કરીને સર્વને પવિત્ર રસકસવાળાં ગરિષ્ટ ભજન કરે તે માટે ભાગે મરડો, તાવ, અજીણ શરદી વગેરે થવા થી હૈદ અને પ્રકાશિત કરે છે. આ સૂર્ય-ચંદ્રના પ્રકાશ ડોક્ટરોને ત્યાં નાણાની કોથળીઓ ખાત્રી કરવી વિના કોઈપણ જીવ (અજીવતરૂપણ) જીવંત પડે એ થી વૈદ્ય-ડોકટરેને માતાની જેમ શરદ રહી શકતા નથી, પૃથ્વી, પાણી, વનસ્પતી વગેરે અને પોતાની જેમ વસંતઋતુ પિષે છે. હેમ
પણ શુદ્ધ રહેતાં નથી, ઉગી શકતાં નથી. સૂર્ય ન્તમાં પણ જે પથ્ય આહાર-વિહારાદિનું પાલન
ચંદ્ર વિનાના દિવસ કે રાત્રીને દુદિન કે ગ્રહન થાય તે તેમાં પણ રેગો થાય છે પરંતુ જે
ણાદિ કહીને તેમાં ઉત્તમ કાર્યો પણ નિષેધ્યાં છે. પષ્ય અને પરિમિત આહાર પાણી લે છે તેને
23 સૂર્ય–ચંદ્રની જ્યાં ગતિ છે તેવા મનુષ્ય લેકમાં– પ્રાયઃ વિદ્ય-ડેકટરને ત્યાં જવું પડતું નથી.
" થીજ મનુષ્યો મેક્ષે જઈ શકે છે તે પણ વિચાશરદ અને વસંત ઋતુમાં બે શાશ્વતી અઈએનું
. રણીય છે. આરાધન આયંબિલથી કરવાનું જૈનધર્મમાં જે
જે લેકે મોટે ભાગે સૂર્ય-ચંદ્રના પ્રકાશમાં ફરમાન કર્યું છે તેનું જે યથાશક્ય પાલન થાય ખૂલે શરીરે કે અ૫ વચ્ચે રહે છે તે પ્રાય: તે આ બન્ને સંક્રાન્તિની ઋતુમાં પ્રાયઃ દ્રવ્ય નિરોગી-સહિ ગણુ તેજસ્વી ચામડીવાળા બને છે. રોગો ન થાય એટલું જ નહીં પણ આ બને ઉગતા સૂર્યના કિરણેથી ઘણા રોગે પણ આજે ઋતુમાં પ્રાયઃ વિષય-વિલાસનું પણ સર્વત્ર મટાડવામાં આવે છે. પરદેશમાં સૂર્યસ્નાન કરવાના સામ્રાજ્ય દેખાય છે તે પણ આ દિવસોમાં નવ ગૃહે પણ બંધાવે છે. ચંદ્રના દર્શન કરાવતાં પદનું કે આયંબિલ તપનું આરાધન કરનારમાં જણાવે છે કે – ધર્મરાજાનું સામ્રાજ્ય, જિનકત તપ જપધાન પધિમિશ્રમનિ : સર્જા સંરપાકવીરા વગેરે સહેલાઈથી થઈ શકે છે એટલે દ્રવ્ય અને વારોતદ્ધિ વડવિયુદમાવમિડુ સતતંકઃ || ભાવ આરોગ્યની પ્રાપ્તિ આ દિવસમાં થાય છે. ભાવાર્થ –
સૂર્ય, ચંદ્રનાં ત્રિશલામાતા સાથે વિરપ્રભુને સૂર્યપ્રાપ્તિમાં સૂર્ય-ચંદ્રના પ્રકાશને પણ બાલ્યાવસ્થામાં દર્શન કરાવતાં ગૃહસ્થ ગુરુઓ એજન્ કહે છે. ચંદ્રના કિરણે સર્વ પ્રકારની
