Kalyan 1947 Ank 05

Author(s): Somchand D Shah
Publisher: Kalyan Prakashan Mandir

Page 6

અષાહ શકે છે. આથી જૈનશાસનના સ્વાદવાદ સિદ્ધાંતને અતિથિગૃહના મીઠાં ભોજન, સારી સ્વચ્છ હવા, અનુલક્ષીને અવશ્ય કહી શકાય કે, “આત્મા દેહાદિ- અને રહેવા-ફરવાની દરેક સુખસગવડે, આ બધા દ્વારા ક્રિયા કરતો નથી, એ આત્માના પિતાના શુદ્ધ પ્રલોભનોથી આકર્ષાઈ તેને લાભ મેળવવા ઉત્સુક સ્વરૂપની દૃષ્ટિએ સાચું છે, પણ આત્મા જ્યાં સુધી બને જેથી સંભવિત છે કે, પરિણામે આવા અજ્ઞાન સંપૂર્ણપણે પિતાનું સહજ સ્વરૂપ પામ્યો નથી, આત્માએ સ્વાધ્યાય મંદિરના એકકીયા બની કાનજીત્યાંસુધી આત્મા શરીર દ્વારા હાલ ક્રિયા કરી રહ્યો છે સ્વામીજીના અનુયાયી થાય ! આ પ્રતિપાદન, વ્યવહાર સાપેક્ષ નિશ્ચયની દૃષ્ટિથી અત્યાર સુધી કાનજીસ્વામીજીએ પિતાના સંપ્રકરાઈ રહ્યું છે. માટે તે જૈનદર્શનની સનાતન શાસ્ત્રીય દાયના પ્રચારને માટે દાન, ભક્તિ, પૂજા, સ્વાધ્યાય શેલીને સુસંગત છે.
વગેરે માટે ખૂબ જ ભારપૂર્વક જોરશોરથી ઉપદેશ ઉપરોક્ત પરાનું છેલ્લું વાક્ય “પરંતુ આત્મા આપ્યો છે. કારણ કે, શરૂઆતમાં સોનગઢ મુકામે શુભ પરિણામ કરે તે પણ ધર્મજ નથી – આ પિતાના સ્થાનને જમાવવાની તેમ જ નવા આગમુજબનું કાનજીસ્વામીજીએ લખ્યું છે. આત્માના તુકને આકર્ષિત કરવાની ઈચ્છાથી ધામધૂમ કે શુભ પરિણામને સર્વથા નકારનારું આવું અટપટું ઠઠારાની તેઓને આવશ્યક્તા હતી ત્યારે આ જ વાક્ય, કેણ જાણે ક્યા આશયથી સ્વામીજી લખી શ્રી કાનજીસ્વામીજી, વ્યવહારપ્રધાન શ્રી જૈનશાસનની રહ્યા છે ? તે સાચે હમજાતું નથી. ખરે જ; પર- શિલીને અનુકુલ ઉપદેશ પિતાનાં વ્યાખ્યાનમાં આપતા
સ્પરની સંગતિ વિના તથા સાપેક્ષદૃષ્ટિને ઇરાદાપૂર્વક હતા. આજથી ચાર વર્ષ પરના તેઓનાં જે પ્રવભૂલીને કરવામાં આવતાં આ વિધાન, અનેક સામા- ચને “આત્મસિદ્ધિપરનાં પ્રવચનો'. એ નામના ન્ય બુદ્ધિના આત્માઓને આડે માર્ગે દોરી જનારાં છે. પુસ્તકમાં હાલ પ્રસિદ્ધ થયાં છે. તેમાં તેઓ જણાવે છે કે, શ્રી કાનજીસ્વામીજી કહે છે તે મુજબ “જે આત્માનો “સત દેવ, સત ગુરૂ, સત્ ધર્મની ભક્તિ
ભ પરિણામ ધર્મ નથી, તેમ જ ધર્મની આરાધ- પ્રભાવનાનાં નિમિત્તો મેળવવા પ્રત્યે અરૂચિ રાખનારા, નામાં આલંબનભૂત અનુછાને દાન, શીલ, તપ, વ્રત આરંભ-સમારંભના ન્હાના બતાવે છે, અને પિતાના ઈત્યાદિ શુભ અનુદાને પણ ધર્મ નથી તો પછી ઘેર લગ્ન આદિ પ્રસંગમાં તે રૂચિ રાખે છે. તેને કાનજીસ્વામી ધર્મ તરીકે કોને સ્વીકારે છે? ધર્મનું અર્થ ભંડારાગની રૂચિ છે. ઇષ્ટ નિમિત્તની શોભા,
સ્વરૂપ શું ? ધર્મનાં સાધનો ક્યાં ક્યાં ? આ બધું (દેવ, ગુરૂ, ધર્મની પ્રભાવના) ભક્તિ, એ પ્રશસ્ત વિસ્તારથી તેઓ કેમ દર્શાવતા નથી?
રાગ છે તે પરમાર્થે ય છે. પણ હજુ હું કોણ • ખરી વાત એ છે કે, કાનજીસ્વામીને પોતાના છું ? કેવડો છું' તેનું જ્ઞાન નથી તે શુભનો વસંપ્રદાયને વિસ્તારવાની તેમ જ સ્વોત્કર્ષનાં ગાણુ નિષેધ કરીને જશે કયાં ?' ગાવા–ગવડાવવાની અને શ્વેતાંબર સંપ્રદાયના માટે “ગૃહસ્થ પ્રસંગે ઘરબાર છોકરાનાં લગ્ન વગેરેમાં ક્ષકો પ્રચાર કરવાની એટલી બધી હદ ઉપરાંત ઘણી કાળજી રાખવાની વૃત્તિ રાખે છે અને પવિત્ર ઘેલછા વધી છે કે, જેથી શ્વેતાંબર જૈન સમાજમાં વીતરાગધર્મની શોભા, જિનશાસનની ઉન્નતિ અર્થે પ્રચલિત ધર્માનુષ્ઠાને, ક્રિયાકાંડે, વ્રત, તપ વગેરે તન-મન-ધન ખર્ચવામાં સંકેચ કરે તેને “સતને માટે તેઓ આ પ્રકારનો પ્રચાર કરી રહ્યા છે. જેથી અનાદર છે” કદિ તે એમ કહે કે, “આત્મા શુદ્ધ તે તે સંપ્રદાયના અર્ધદગ્ધ લોકો, સ્વામીજીના આ છે, અકષાય છે તેને જ્ઞાની કહે છે કે, “તારા માટે પ્રચારથી પોત-પોતાના ધર્મસંપ્રદાયના અનુષ્ઠાને કે તે નથી’. ‘આત્મજ્ઞાન દશા પામ્યો હોય તેને પણ ક્રિયાકાંડે-કે જેમાં થોડે ઘણે અંશે. લક્ષ્મીનો રાગ, જ્યાં લગી નિર્વિકલ્પક સ્થિર ઉપયોગમાં ન ટકી શકે શરીરની મમતા, કે ઈન્દ્રિયોની આધીનતાનો ત્યાગ ત્યાંસુધી, શાસ્ત્ર અભ્યાસ, સ્વાધ્યાય, દેવ, ગુરુ, કરવાનો રહે છે–તેનાથી વિમુખ બની,, સોનગઢના ધર્મની ભક્તિનું પરમાર્થ લક્ષે આલંબન છે.