________________
: ૧૬૮ :
* * * * અવાડ તેમજ વ્યાપારી નીતિ–રીતિ ત્યજી સરળ, નમ્ર અને સાચી, પણ આપણી કોન્ફરન્સ તો શુભનિષ્ઠાથી કાર્યકર બનવામાં રસ ધરાવનારા જે તે હોય તે સમાજની સેવા કરવાનું કાર્ય કરી રહી છે તેના આજે ને આજે આપણા જન સમાજનો ઉદ્ધાર છે. માટે તમારો શું અભિપ્રાય છે ? શું બધાને તમે
હ ને કાકા, કીકાભાઇની આ વાતમાં ડાર્ક એકજ લાકડીએ હાંકવાનું કામ રાખ્યું છે કે કાંઈક ધુણાવીને હાજી હા કરતા રહ્યા. મને તો કીકાભાઈના સારા-નરસાને ભેદ પારખતા શીખશે ! વિચારમાં પહેલેથી રસ છે, પણ કાકા કેણ જાણે મારે ચર્ચામાં મૂકી પડવાનો આ શુભ અવસર શાથી હા પાડતા હશે? તેની મને હમજ પડી નહિ. હતા. મફાકાકાના પ્રશ્નનો જવાબ આપવાની ઉતા| બાકી આપણું વ્યાપારી ભાઈઓને મારું વળમાં મેં શરૂ કરી દીધું. “કાકા ! સાચું કહું, પાન મેળવવા હોય અને લોકમાન્ય બનવાના કોડ કીકાભાઈનો વિચાર ગમે તે હોય, પણ આ બાબતમાં હોય કે લક્ષ્મી ખર્ચીને આવા પરિષદના ઠઠારાથી મારે જવાબ તમારે સાંભળવો હોય તો ખોટું લગાદુનીયાને આંજી નાંખવાની મહત્વાકાંક્ષા હોય તો એથી ડશે નહિ, બાકી ખરી વાત કહેવામાં ખાર છે એ કાંઈ સમાજ ઉદ્ધાર નથી. થવાનો' કાકાથી હવે ને હું સારી રીતે જાણું છું; તેપણ મારે સાચું કહેવું રહેવાયું, કાંઈક ઉતાવળા થઈ: તેઓએ કહી નાંખ્યું, જ રહ્યું, જ્યારે તમે કોન્ફરન્સને અંગે પૂછો છો તે વાર ત્યારે આ બધા લોકો બસ બોટાને ધાંધલીયા! હું સાફ શબ્દોમાં કહીશ કે, “કોન્ફરન્સ :મહાદેવી જ્યારે તમે બધા ડાહ્યા એમજને ! જાઓ, જાઓ, આજે સમાજથી ઉપેક્ષિત જેવી સ્થિતિમાં છે. સમાજમાનાના પવનને ઓળખતાં શીખો, કીકાભાઈ ! જના ઉદ્ધારની સક્રિય થાજના આજે એની પાસે છે વાત તો બધાને કરતાં આવડે છે; બાકી જમાને કયાં? કેવળ લક્ષ્મીનંદની લાડીલી કન્યાની જેમ બદલાતો જાય છે. બેલગાડીનો જાનો જમાનો ગયો. આજે એ નિષ્ક્રિય સ્થિતિમાં મૂકાઈ ગઈ છે. સાચી હવે તો વિજળીવેગ ને અણુબોમ્બનો જમાનો આવ્યો ને શ્રદ્ધાળુ કાર્યકરો આજે આપણે એ કોન્ફરન્સ એની તમને ખબર છે ને?” . .
દેવીને મળ્યા નથી. ધર્મશ્રદ્ધાળુ, આસ્તિક તેમ જ ૮ કાકા ! આ બધી અમને ખબર છે. અમે સંસ્કારી વર્ગના ખેફને લાયક ઠરેલી એ દેવીની દશા પણ ચાલુ જમાનામાં જ જીવીએ છીએ, પણ વિજ- આજે રાંક બની ગઈ છે. અર્ધદગ્ધ વ્યાપારી લેકેએ ળીના જેવું ક્ષણજીવી કે આંજી નાંખનારૂં કાર્ય કર- આગળ આવવાને માટે કોન્ફરન્સદેવીનું શરણું લીધું વાને જમાનો આ નથી, કે અણુબોમ્બની જેમ છે. જ્યારે સુધારક કહેવાતા ધર્મવિમુખ રહેવામાં ઝપાટાભેર સંહારલીલા ઉભી કરવાનો આ જમાનો માનનારા લોકોએ આ સંસ્થાના કજે સર કર્યો છે. નથી. સમજ્યાને ? જમાને તો આજે એ માંગે છે એટલે કોન્ફરન્સ આજે જનસમાજની, આમજનતાની કે, સંગીન, વ્યવસ્થિત તેમજ શિસ્તપૂર્વક સેવાનું દૃષ્ટિયે મૃતપ્રાયઃ દશામાં મૂકાઈ ગઈ છે.” પણ કાર્ય શરૂ કરો, સમાજની સેવાના સાચાં સ્વપ્ના કીકાભાઈ તે મારા કરતાં વધારે અનુભવી ને પીઢ જેઓ સેવી રહ્યા છે તેમણે, સૌ પહેલાં નમ્ર, સરળ રહ્યા; એટલે મારા કહેવામાં કાંઈક અધુરૂં રહી જતું ને સ્વાર્થત્યાગી બનવું પડશે. શાસ્ત્ર, દેવ કે ગુરૂનું હોય એથી એમણે ચાલુ ચર્ચાને બીજી દિશામાં બહુમાન હદયે ધરવું પડશે ને ધર્મવિરોધી કોઈપણ વાળતાં વચમાં પિતાનું ચલાવ્યું; “મફાભાઈ ! શું કાર્યમાં અમારી સહાય નહિ રહે તે પ્રતિજ્ઞા સ્વીકા- કરીયે આપણું કાંઈ ચાલતું નથી. બાકી, આટલા રવી પડશે તો જ જૈન સમાજને સાચો ઉદ્ધાર તે શ્રીમંતો, આટઆટલા કેળવણી પામેલા શિક્ષિત, સ્વયંસેવક દ્વારા થઈ શકશે.”
ડોકટરો, વકીલ, વ્યાપારીઓ ને આટઆટલા સાધન મફાકાકા હવે ઠંડા પડ્યા. ચર્ચા સમેટી લેતાં સંપનો આપણું શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સમાજમાં પહેલાં હજુ એમના ગળે ભરાઈ રહેલો ડચુરો ખાલી હોવા છતાં, આપણે સમાજ આજના વિદ્યુદંગી યુગમાં કરતાં કરતાં એમણે ફરી કહેવા માંડયું; બધી વાત દિન-પરદિન પાછળ પડતો જાય છે; આનું કારણ
