Jain Siddhanta Kaumudi Purvardha

Author(s): Ratnachandra Maharaj
Publisher: Nagrajji Nahar Jaipur

Page 36

२०
... जैनसिद्धान्तकौमुदी रज्जादीनामिति-उसासकारत्येत्त्वाइनेकवर्णसिदित्यनेन सर्वादेशस्तथा चाकारसहितवकारस्योसादेशः। भावबावजणयोर्वत्योसादेशे, प्रकृतिभावे च पाउलो, आउज्जणं आदेशाभावे श्रावज्जो, आवजणं । लुक्सा दिवाटुपयाभूतभकारत्य विकल्पेन हकारे वत्योसि च उसहो उसभो । उसादेशाभावे वसहो, वसंभो। .
वीभत्थस्य छो वा । २।३ । ६० ॥
अस्योपधायाश्छकारो वा स्यात् वीभच्छो, बीभत्थो । बीभत्थस्येति-उपधाया वेत्यत्यानुवृत्तिः । उपयाभूतत्व धकारस्य छकारे अहेव्यञ्जनस्वे त्यनेन तकारस्य परसवः बीमच्छो । छकारामावे वीभत्यो । बीभत्स इत्यर्थः ॥ . . . . . . . .
इतो बीभत्थस्य।३।३।१४॥
अस्य ईतो हस्त्रो वा स्यात् । विभच्छो, विभत्थो । ... .... इत इति-पठ्येकवचनान्तम् । तकार उचारणार्थः । ईतः ईकारस्येत्यर्थः । जेमादीनामित्य तो हस्त्र इत्यनुवर्चते । छकारयकारघटितलपद्वयत्य हत्खने विभच्छो, विभत्यो इति ।।
पुडपुरयोरुत्तरपदयोः।४।१।१७॥ अनयोरादेर्लोपो वा स्यात् । ताल, तालपुडं । गोउरं गोपुरं ॥ .. . पुडेति-प्रादेर्लोपोवेत्येतेषामनुवृत्तिः । उत्तरपदशब्दस्य समासचरमावयवरूड़त्वात् समास उत्तरपद- . भूतयोः पुडपुरशब्दयोरित्यर्थः ।आदिभूतपकारस्य लोपेतालउड । लोपाभावे तालपुढं । एवं गोऽरं गोपुरमिति ॥
परिवारस्य तः।२।३१६४॥ . . . . .
अस्योपधाया लकारों का ख्याल परिवालो: परिवारों !. पारेवारत्येनि-त्रीमत्यत्येत्या उपधाया इत्यत्यानुवृतिः पवारशब्द उपबाभूतो स्कारस्वत्य लकारादेशे परिवालो । आदेशाभावे परिवारो।।
उडजस्य वः।२।३।६१॥
अस्योपधाचा वकारो वा स्यात् । उडवं, उड्यं, उडजं । उडजस्येति-उपधाया चा इत्येतयोरनुवृत्तिः । उहजराब्द उपधाभूतो. जकारस्तस्य वकारे उडवं । वकाराभावे जकारस्य यचार उदयं । यकाराभावे उद्घजमिति ।।
. रित्त्राः ।३।३।७२ ॥ उउशब्दस्यादरिरित्याशी वा स्यात् । रिऊ उऊ ।