Jain Siddhanta Kaumudi Purvardha

Author(s): Ratnachandra Maharaj
Publisher: Nagrajji Nahar Jaipur

Page 72

जैनसिद्धान्तकौमुदी 'संख्याया अणस्य ग्रहः' इत्यनेनाणस्य बहादेसे “तत्स्थानापन्नस्तद्धर्म लभते” इति न्यायेन बहादेशस्याणत्वेन . ममागमेऽनुस्वारे तिण्हं ॥ ति + इहिंतो इत्यत्र विभक्तराधस्वरस्य लोपे तिहिंतो। तिण्हं ॥ पूर्ववत् ।। ति + इमु इस्यन्न विभक्त राद्यस्वरस्येकोरस्य लोपे तिसु ॥ :
रोरदितोर्वा । ४ । ३ । ३६ ॥ * चतुशब्दात्परयोरदितो 'रो' इत्यादेशो वा स्यात् ॥ चउरों ॥ चउरो॥
रोरिति-घतोरित्यनुवर्तते । रोः अदितोः वा इतिच्छेदः । चतु + अ इत्यत्रानेनाकारस्य 'से' इत्यादेशे तकारस्य यत्वे लोपे प्रकृतिभावे चउरो॥ एवं द्वितीयाविभक्तावपि चतु+ई इत्यत्रेकारस्य 'रो' इत्यादेशे तकारस्य : यकारे लोपे प्रकृतिभावे च चउरो॥
.: . . . . सादितश्चत्तारि चतोर्नित्यम् । ४।३ । ४५॥ . . .. ... .. ' अदिअत्ययसहितस्य चउशब्दस्य 'चत्तार' इत्यादेशो नित्यं स्यात् ।। चत्तारि ।। चत्तारि ।।
चउहि, चउहि ॥ चउण्हं ॥ चउहिन्तो ॥ चउण्हं चउसु ॥ . सादित इति-अच्च इच्च अदिती अदिभ्यां सहितः सादित् तस्येति विग्रहः । चउ+अ इत्यत्र 'रो' इत्यादेशाभावपक्षेऽनेन प्रकृतिप्रत्यययोरुभयोः स्थाने 'चत्तारि' इत्यादेशे चत्तारि ॥ एवं द्वितीयायामपि ।। च+इहि इत्यत्र ममागमेऽनुस्वारे विभक्त रादेः ग्वरस्य लोपे चाहिं । ममागमाभावे चउहि ।। चर + अण इत्यत्र बहादेशे ममागमेऽनुरवारे चचएहं ॥ चत+ इहिंतो इत्यत्र विभक्तरादेः स्वरस्य लोपे चनहितो । पयह ॥ पूर्ववत् ॥ घउ + इसु इत्यत्र विभक्त रादेःस्वरस्य लोपे चउम् ॥
अदितोः पञ्चादिभ्यः । ३।४ । ४३ ॥ संख्यावाचकेभ्यः पञ्चादिभ्यः परयोरदितोर्लोपः स्यात् ॥ पञ्च ॥ पञ्च ॥ पचहि, पंचहि ॥ . पचण्हं ॥ पंचहिन्तो ॥ पंचण्हं ।। पंचसु ॥ एवं छ शब्दादारभ्याहारसपर्यन्तं बोध्यम् ॥ .
अदितोरिति-लोप इत्यनुवर्तते । पञ्च+अ इत्यत्रानेन विभक्तोपे पञ्च ॥ एवं द्वितीयायामपि । पर+इहि इत्यत्र ममागमेऽनुस्वारे विभक्तरादिस्वरस्य लोपे. पञ्चहि, ममागमाभावे पञ्चहि ।। पञ्च+ पण .. इत्यत्र एहादेशे ममागमेऽनुस्वारे पंचण्हं ॥ पञ्च + इहिंतो इत्यत्र विभक्तरादेः स्वरस्य लोपे पञ्चहिन्तो ।। पञ्चहं ॥ पूर्ववत् ।। पंच + इसु इत्यत्र विभक्ते रादिस्वरस्य लोपे पंचसु ॥ एवं । वीसादौ विशेषकार्यस्य । वक्ष्यमाणत्वेनाद्वारसपर्यन्तमित्युक्तम् ॥