Jain Siddhanta Kaumudi Purvardha

Author(s): Ratnachandra Maharaj
Publisher: Nagrajji Nahar Jaipur

Page 47

विभक्तिप्रकरणम् . . “सोतइति-उतासहितस्येति समासः ना लोप इति पदद्वयमनुवर्तते । कर्तरि ताराकणाविति सूत्रण जायमानस्य कर्थकतारप्रत्ययस्यात्र प्रहणं प्रत्ययाऽप्रत्यययोर्मध्ये प्रत्ययस्य प्रहणमिति परिभाषया । तेन समवतार इत्यादिस्थले. नातिप्रसङ्गः । एकदेशविकृतमनन्यवदिति परिभाषाश्रयणेन पसत्यारशब्दे थारस्यापि तारखमा तम् । कत्तार+ उदित्यत्र प्रत्ययसहितस्य रस्य लोपे कत्ता । लोपाभावपक्षे कत्तारे, कत्तारो । पसत्था इतिप्रपूर्वकसस्धातोस्तारप्रत्यये तकारस्य थकारे सकारस्य परसवर्णे पसत्यार इति सिद्धम् । पंसत्यार + उदित्यत्र सोतोरस्य लोपे पसत्था । पक्षे पसत्यारे, पसत्यारो इति ॥ ... . उस्ताराद्वा।४।३
.. ...:.:.:: तारप्रत्ययान्तात्परयोः प्रथमाद्वितीयावहुवचनयोरुकारादेशो वा स्यात् । कत्तारो, कचारा ।
कत्तारं । कत्तारो, कत्तारे । एवं पसत्यारो, भत्तारो इत्यादि । उरिति-अदितोरुति पदत्रयं पूर्वसूत्रानुवर्तते । कत्तार+ अदित्यत्र प्रथमावहुवचनस्योकारादेशे वृद्धौच कत्तारो । आदेशाभावे परसवर्णे कत्तारा । कत्तारमिति-द्वितीयैकवचनान्तमिदम् । कंचार + इवित्यत्रानेनोकारादेशे कत्तारो । पक्षे वृद्धौ कत्तारे । एवमिति-पसत्यारो, पसत्थारा । पसत्यारं । पसत्यारो, पसत्यारे । भत्तारो, भत्तारा । भत्तारं । भत्तारो, भत्तारे इत्यादीनि रूपाणि कत्तारवद्वोध्यानि ॥ ... . . उस्तारस्यारस्य तृतीयादौ वा ॥ ४।३।१६॥ ."
___ तारप्रत्ययसम्बन्धिन आरस्योसादेशो वा स्यात्तृतीयादिषु परेषु । उस्तारस्येति-वेत्यनुवर्तते । सित्त्वात्सर्वादेशः। १............. . अस्त्रियामिणस्य पाः। ४ । ३ । ५२॥ इदुद्भयां परस्यणप्रत्ययस्य णादेशः स्यादस्त्रियाम् । कत्तुणा । प्रसत्थुणा । भत्तुणा ।
.. पक्षे कत्तारेणं । पसत्यारेणं । भत्तारेणं । ' इणस्येति इदुयामित्यनुवर्तते । कत्तार + इणेत्यत्रारभागस्योकारे 'जातेऽनेनेणप्रत्ययस्य णादेशे कसुणा । उकाराभावे कत्तारेण । ममागमे कत्तारेणं । एवं पसत्थुणा । पसत्यारेण, -पसत्यारेणं । भत्तुणा । भत्तारेण, भत्तारेणं । उसादेशपक्षे शेष साहुवत् । उसादेशाभावे जिणवदिति । आमन्त्रणेतु विशेषस्तमेव दर्शयति
उतोऽत्तारादारस्यामन्त्रणे ॥३।४। ४२ ॥ तारप्रत्ययान्ताभानः परस्यामन्त्रणोतोऽकारादेशः स्यादारस्य लोपच हे कत्त हे भत्त। .. ... ... .. . हे पसत्य ! पक्षे जिणवत्।
', .. उतइति-प्रत्ययमहणे यस्मात्स विहितस्तदादेस्तदन्तस्य महणमिति परिभाषया प्रत्ययान्सादिति नामः!