________________
૧૧૨
જૈન ધર્મના અમે
પર્યુષણ એટલે શું? પરિ + ઉષણ = પર્યુષણા
પરિ એટલે ચારે બાજુથી. ઉષણ એટલે રહેવું તે. વસ્ (રહેવું) ધાતુ પરથી ઉઘુ થયેલ છે. પર્યુષણ એટલે ચારે બાજુથી આવીને ભેગા થવું તે.
ચારે બાજુથી લોક-સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકાનું આરાધના કરવા માટે ભેગા થવું તે.
પર્યુષણને બીજો અર્થ છે: “ભાદરવા સુદ ૪ તે દિવસે બધા ભેગા થયેલા જ હોય. તે પહેલાં સાધુ મહારાજ કદાચ ન હોય. શ્રાવણ વદ અમાસે પણ ન હોય.
આ અંગે પૂર્વ-પરિપાટી જાણવા જેવી છે. અષાડ સુદ દસમ આવ્યા પછી સાધુ મહારાજ સંઘને કહે, “અમે અહીં પાંચ દિવસ રહીશું” પછી પાંચ દી જતાં સંઘ તરફથી ચાર્તુમાસ માટે વિનંતિ થાય તે કહે. “હજુ નિર્ણય થયે નથી, હજુ પાંચ દિવસ બીજા રહીશું.” પછી વાત. જોઈએ, આ ક્ષેત્ર કેવું છે? આરાધના માટે કેવી શકયતા છે? આમ બીજું પંચક પસાર કરે વળી પાછા મહાજનના શેઠિયા આવે અને તેઓ કહે, “સાહેબ, હવે કોઈ નિર્ણય માટે કૃપા થશે?તે અમે કહીએ. “હજુ પાંચ દિવસ જવા દે” પાંચ દિવસનું એક પંચક. આમ જે નિર્ણય અષાડ વદ પાંચમ સુધી ન લેવાય તે તે પછીના પાંચ દિવસોમાં એટલે અષાઢ વદ ૧૦ સુધીમાં નિર્ણય લે પડે. તે પાંચ દિવસમાં ય નિર્ણય ન થઈ શકે તે અષાઢ વદ અમાસના દિવસે નિર્ણય લેવાય.
