________________
૧૫૦
જૈન મના મમે
ધર્મ છે, ખીજા કોઈ ધમ જ નથી.' એવું જે અભિપ્રેત છે તે અહી નથી.
અહી' તે શૌય વગેરે ધર્મો તરફ આંખમી'ચામણાંઉપેક્ષા (ગજનિમીલિકા) છે. ‘દાન ધમ છે' એ વાકયથી ખીજા તપ, શૌય, ભાવ ધર્મો તરફ અણુગમા નથી દર્શા તેની ઉપેક્ષા છે એટલું જ સુનયવાકચમાં પેાતાની વાતની રજૂઆતમાં બીજા પ્રત્યે ધિક્કાર અભિપ્રેત છે, જ્યારે ખીજા વાકયમાં પેાતાના મંડનમાં ખીજાની માત્ર ઉપેક્ષા છે. અર્થાત્ દાન ધર્મ છે;' સાથે સાથે શીલ, તપ વગેરે ધમ થતા ડાય તા તમે જાણેા. અમને તેમની સાથે નિસ્બત નથી, એવું અભિપ્રેત છે. આ વાકય નયવાકય કહેવાય, આ નયવાકયમાં પશુ મળ લાવવા માટે જકારના પ્રયાગ થઈ શકે,
પ્રમાણુવાક્ય-‘ દાન પણ ધર્મ છે” આ છે સંપૂર્ણ સ્યાદ્વાદ વચન. અહી આખા સ્યાદ્વાદ પ્રગટ થાય છે.
જુદી જુદી અપેક્ષાએ બધા ધર્માં આ વાકયમાં ‘પણ’ શબ્દથી પ્રગટ થાય છે. “દાન પણ ધર્મ છે” એમ કહેવામાં ભલે તપ' વિશે ન ખાલેલ ડાય, પણ એમ કહી શકાય ખરૂ' કે “ તપ પણ ધર્મ છે, શીલ પણ ધમ છે.” આ બધા અહી સ્વીકાર છે. અહી' ખુલ્લે સ્વીકાર છે અને તે છે સ્યાદ્વાદ.
જ્યાં માત્ર ઉપેક્ષા છે; તે છે નય.
જ્યાં ખીજા પ્રત્યે ધિક્કાર છે; તે છે દુય.
જ્યાં ખીજાના ખુલ્લા સ્વીકાર છે; તે છે સ્યાદ્વાદ.
