________________
(૧૯) શ્રી વર્ધમાનસૂરિજીના શિષ્ય શ્રી જિનેશ્વરસૂરિજીથી ખરતરગચ્છની ઉત્પત્તિ થઈ છે, પણ તેમ કહેવું સત્ય નથી. ખરતરગચ્છની ઉત્પત્તિ તે વિક્રમ સંવત૧૨ માં થએલા શ્રી જિનદત્તસૂરિજીથી થએલી છે.
ધર્મસાગર મહારાજ જિનપતિસૂરિજીના શિષ્ય સુમતિગણિએ રચેલા ગણધર સાર્ધશતકબૃહદ્ધતિ નામના ગ્રંથના બે પારિગ્રાફે ટાંકી બતાવે છે. તેમાં પહેવા પારિગ્રાફમાં જિવલ્લભસૂરિન વૃત્તાંત આપે છે, અને બીજા પારિગ્રાફમાં જિનદતસૂરિને વૃતાંત આપે છે. પહેલા પારિગ્રાફમાં આપેલું જિનવલ્લભસૂરિજીને લગતું વૃત્તાંત એવું છે કે, અયદેવસૂરિએ પોતે જ જિનવલ્લભસૂરિજીને કંઈ પિતાની ગાદી પર બેસાડ્યા નહોતા, કેમકે જિનવલ્લભસૂરિ પહેલાં ચિત્યવાસીના શિષ્ય હતા અને તેથી અકાયદેવસૂરિજીએ તેમને પોતાની પાટ માટે યોગ્ય જાણ્યા નહેતા, તો પણ તે પિતાના શિષ્ય પ્રસન્નચંદ્રસૂરિજીને કહી ગયા હતા કે, આવસર આવે ત્યારે તમારે જિનવલ્લભસૂરિને પાટે બેસાડવા. એક વખતે જિનવલભસૂરિએ કેટલાક જિનસિદ્ધાંતને આધારે એવું ઠરાવ્યું કે, મહાવીર પ્રભુના ગાપહરણને પણ છઠ્ઠા કલ્યાણક તરિકે લેખવું. ખરતરગચ્છની ખરેખરી ઉત્પત્તિ તે જિનદત્તસૂરિથી વિક્રમ સંવત ૧૨૦૪માં થએલી છે. તેને માટે સુમતિગણિએ પિતાની રચેલી ગણધરસાર્ધશતકબૂદવૃત્તિમાં કહેલું છે કે, જિનદત્તસૂરિ ઘણું મગરૂર સ્વભાવના હતા અને તેમને પૂછવામાં આવતા પ્રશ્નનોનો તે મગરીથી ઘણે તીણ રીતે ઉત્તર આપતા હતા. અને તેથી લોકો તેને ખર તર કહીને બોલાવતા હતા. અને તેમણે પણ તે પિતાનું ખરતર બિરૂદ ચાલુ રાખ્યું તેને માટે ડોક્ટર બુલર પણ ઉપલી હકીકતને મળતું જ પિતાના રિપટેના ૧૪માં પાના પર લખે છે કે,
“'The Kharatara sect then arose according to an old Gåthà in Samvat 1204. Jinadatta was a proud man, and even in his pert answers to others mentioned by
( ૧ એશિઆટિક સાટીને રિપોર્ટના એકસોઉડતાલીસમા પત્ર પર લખ્યું છે કે, In this Dharamasagar tries to prove that it owed its rise not to Jineshwera the pupil of Vardhmåna in Samvat 1024 as is commonly believed, but to Jinadatta in Samyat 1201,
Aho ! Shrutgyanam
