________________
(૧૬) તિબરક્ષિાને બુદ્ધધર્મઉર એટલે બધે અભાવ હતો કે, રાજાને બેધિવક્ષતળે બેઠેલો જો, એ પણ તેણીને પસંદ પડતું નહી. બેધિવૃક્ષ પર તેણીને એટલે તિરસ્કાર આવ્યું કે, એકવાર જ્યારે રાજા બહાર ગએલે હતા, ત્યારે તે રાણીએ તે વૃક્ષને સેવકો પાસે કપાવી નાંખ્યું. બીજે દિવસે નિસના નિયમ પ્રમાણે અશકરાજા જ્યારે બેધિવૃક્ષતળે બેસવા ગયે, ત્યારે તે વૃક્ષને વિનાશ થએલો તેને જણ. પિતાને કુરૂપ કહેવા માટે જેણે આખા અંત:પુર રને ઉછાળની આગમાં હોભાવી દીધું હતું, તે રાજા પિતાને અરાંત પ્રિય એવા બેધિવૃક્ષનો ઉચ્છેદ જોયા છતાં કંઈ પણ બે નહી ! અને તેને નવાં પ બ્રો ફુટયાં ત્યાં સુધી પાને અમુક વૃન ધારણ કરી રહ્યા.
પ્રતિદિવસ રાજાને બુદ્દધર્મપર આસ્થા વધતી ગઈ, અને આખરે જાહેર રીતે તેણે તેની દીક્ષા લેઈ તે ધર્મને રાજકીય સ્વરૂપ આપ્યું; એટલે કે બૌદ્ધ ધર્મને મગધને રાજધર બનાવ્યું. આર્યપ્રજાના મનને આથી ઘણું અસર થઈ, અને કેટલાક લોકોએ તેની જાહેર રીતે નિંદા કરવા માંડી રાજાની વધતી જતી આસ્થા આગળ બ્રાહણેનું અને બીજાઓનું કંઈ પણ ચાલ્યું નહી. બાદ્ધ ધર્મને રાજમાંથી દરેક જાતની મદદ મળવા લાગી. બ્રાદ્ધ ભિક્ષુ અને બ્રાદ્ધ ભિક્ષુણીઓને ધનની મદદ આપીને તેણે ધર્મનો પ્રસાર કરાવવા માંડે. પરંતુ તમબુદ્ધની મૂળ રીતીઓ છાયામાં પડી જઇ, ધમમાં આ વખતે ઘણો સમાચાર અને મતાંતરે ઉપન્ન થયાં હતાં. ઢોંગરૂપ થઈ પડેલા ધર્મને રાજ તરફની મદદ મળવા માંડતાંજ બ્રાહ્મણોએ વેશાંતરથી તેમાં પ્રવેશ કરવા માંડે; અને મતમતાંતરોમાં વૃદ્ધિ થવા માંડી. બૈદ્ધ ભિશુઓનો મુખ્ય આચાર્ય મોગલીપુત્ર તિષ્ય માત્ર નામનો જ ધર્માધ્યક્ષ રહેવાથી કંટાળી ગયો. તેણે સ્થાનને ત્યાગ કરી જંગલમાં જઇ નિવાસ કર્યો. સાધુઓ, યતિઓ, અને ભિક્ષુઓ મનસ્વીપણે વર્તવા લાગ્યા; અને ભિક્ષણ
માં નીતિને લેપ થયો. બુદ્ધ ધર્મની આ સ્થિતિ રાજાના જાણવામાં આવતાં તેને ઘણા પરિતાપ થયો; અને તેથી ધર્મનો ઉદ્ધાર કરવા તરફ તેણે મન લગાડયું,
રાજાએ ભિક્ષુઓની રસભા એકઠી કરવા માટે હુકમ કહાડો; પરંતુ એક અધિકારીએ તેમાં એવો ઉમેરો કર્યો કે, જે ભિક્ષ હાજર નહી થાય, તેને શિરછેદ કરવામાં આવશે. એક ભિક્ષને આ ફર શિક્ષા કરવામાં આ વ્યાની વાત રાજાને જાણવામાં આવતાં તેને અત્યંત પશ્ચાતાપ થયો. પિતાના
Aho ! Shrutgyanam
