________________
(૧૨૨)
નથી. પતિની માનીતી થઇ તેને પૂર્ણ વિશ્વાસ પામેલી મહારાણી વિષ્યરક્ષિતાની વાસનાઓ, ઉપર જણાવ્યું. તેમ વૃદ્ધિ પામી, અને તેણીને વાસનાની તૃપ્તિનું પાત્ર જોવા પણુ વિવેક રહ્યા નહી. ભાગવાસના એની પાછળ ભમતું તેણીનું મન . એકવાર પોતાનાજ સાવકા પુત્ર કુનાલના સાથથી ખેંચાયું, અને તેનાપર તેણીને ભાગભાવના ઉત્પન્ન થઇ.
કુમાર કુનાલ ઘણાજ રૂપવાન યુવાન અને જ્ઞાની હતેા. કાંચનમાલા નામની એક મહાસ્વરૂપવાન કેરલકન્યા સાથે તેનાં લગ્ન થયેલાં હતાં; ને સ્ત્રીપુરૂષમાં ધાડે દાંપત્યપ્રેમ જામ્યું હતેા. એક સ્ત્રીપર પ્રેમને યથાર્થ સ્થાન મળવાથી પુરૂષને કામ બીજા પાત્રઉપર ચિતજાય છે; તેમ કુનાલ કુમાર પોતાની પ્રિય સ્ત્રીમાં અનુરક્ત હતા, એટલુંજ નહી, પરંતુ બાલ્યાવ સ્થાથીજ તેને રાજદ્વારમાં ચરચાતા ધર્મેશ્રવણાને પરિચય હાવાથી સંસાર ઉપર અંતરથી ઉડે। અભાવ ઉત્પન્ન થયેા હતેા. તેની વૃત્તિએ એક તરી કર્તવ્યમાં, બીજી તરફથી ધર્મમાં, અને ત્રીજી તરી પેાતાને અનુરૂપ ભાયામાં સ્થિર થએલી હતી. એટલે તેની નીતિ રાજકુમારામાં ચિત જોવામાં આવતી એવી સાંસારિક શુ ́ગારવાળી નીતિથી ધાજ ઉંચા પ્રકારની હતી. તિષ્યરક્ષિતા ઉપર તેને માતૃભાવ હતા. મહારાણીની રામાર ચેષ્ટાઓને તે વાત્સલ્યચેષ્ટાઓ જેવી સમજ્યા, અને જ્યારે તેણીએ તેને સ્પષ્ટ રીતે વિષયવાંક પત્ર મેકક્લ્યા, ત્યારે એક માતાના સખાધનથી તેણે તેણીને તેણીના પાપોનું ભાન કરાવ્યું. મૂર્ખને એધ ખાપનારો પુરૂષ જેમ નારા પામે છે, તેમ કુણાલ કુમાર પોતાની સાવકી માને ધ દેવા જતાં તેણીના ઉચ્છ્વ ખલ દેશધના ભાગરૂપ થઇ પડયે.
તિષ્યરક્ષિતાએ કુણાલ કુમારઉપર દ્વેષ રાખી, તથા રાખને આડુંઅ વળું સમાવી પાટલીપુત્રથી તેને તક્ષશિલાની સુબેદારીઉપર મેાકલાવ્યો. તક્ષશિલા જેટલે દૂર દેશાવર જતાં માતાને વંદન કરવામાટે તે અંતઃપુરમાં ગયે, અને ત્યાં તેણી એવાં ગભીર વયનેથી સક્ષેધ દેવાના . તેણે યત્ન કર્યો કે, તિષ્યરક્ષિતાને ઉલટા વધારે ગુસ્સા ચડયા. કુણાલ કુમાર ત્યારબાદ તક્ષશિલાની સુબેદારી ઉપર ગયા, અને ત્યાંના અધિકારીઓની તથા લેાકેાની થોડાજ દિવસમાં અત્યંત પ્રીતિ પામ્યા. લેકાએ તેની નીતિ અને રીતિથી પ્રસન્ન થઇ દેવની માફક તેને ભજતાં થકાં માન આપવા માંડયું.
આણી તરફ તિષ્યરક્ષિતાએ રાજાનું મન પ્રસન્ન કરી એકવાર રાજમુદ્રા
Aho! Shrutgyanam
