Jain Dharm Vikas Book 02 Ank 02

Author(s): Lakshmichand Premchand Shah
Publisher: Bhogilal Sankalchand Sheth

Page 9

શ્રી સિદ્ધચક્રની તાત્વિક ભાવના.
શ્રી સિદ્ધચક્રની તાત્વિક ભાવના.
લેખક. જૈનાચાર્ય શ્રી વિજ્યપદ્ધસૂરિ
(પુ. ૨ અંક ૧ પૃષ્ઠ ૧૩ થી અનુસંધાન ) હે ભવ્ય છે? ચાર ગતિના પિકી મનુષ્યને જ ધર્મારાધનની સંપૂર્ણ સામગ્રી મળી શકે છે. કારણ કે દેવ વિષયમાં આસક્ત છે-નારકીઓ અનેક પ્રકારના દુઃખથી પીડાયેલા હોય છે. અને તિયે વિવેક વગરના હોય છે. વૈરાગ્ય, દુઃખોની શાંતિ, અને વિવેક આ ત્રણ વિના ધર્મની આરાધના ન થઈ શકે માટે જ મનુષ્ય વૈરાગ્યાદિથી મેક્ષ રૂપિ મહેલમાં ચઢવાની. છ પગથીયાવાલી નિસરણી ઉપર ચઢી મોક્ષરૂપિ મહેલમાં જઈ શકે છે. મહા પુણ્યના ઉદયથી મલી શકે છે તેવા તે છ પયથીયા આ પ્રમાણે જાણવા ૧. મનુષ્યણું ૨. આર્ય દેશમાં જન્મ ૩. ઉત્તમ કુલની પ્રાપ્તિ ૪. શ્રદ્ધા છે. ગુરૂના વચનનું સાંભળવું. ૬, વિવેક–આવી ઉત્તમ સામગ્રી મનુષ્યજ મેલવી શકે, માટે, મનુષ્યના ભવને દશ દષ્ટાન્ત દુર્લભ કીધે છે. તેવા મનુષ્ય ભવમાં મહાપુણ્યના ઉદયથી કલ્પવૃક્ષ સમાન વીતરાગ ધર્મ પામ્યા. તેમાં એ અવશ્ય ધ્યાનમાં રાખવું કે કરડે રત્ન આપતાં છતાં પણ ગયેલે સમય પાછો આવી શકતો નથી. જે દિવસમાં ધર્મની આરાધના કરાય, તેજ દિવસે સફલ જાણવા માટે ઈદ્રિને વશ રાખીને પ્રમાદને ત્યાગ કરીને વિવેકનંત થઈને હર્ષથી આ ધર્મની એવી આરાધના કરવી કે જેથી આ ભવ અને પરભવ બને સફલ થાય. તથા આયુષ્ય ચપલ છે. અને સંસારના દરેક પદાર્થો ક્ષણિક અને દુઃખને આપનારા છે. તેમજ સંબંધને લઈને જ અનેક પ્રકારના દુઃખો ભેગવવા પડે છે. તથા જેને અનુભવ કરતાં ફરી પાછું દુઃખ ભોગવવું પડે, તે વાસ્તવિક સાચું સુખ કહેવાય જ નહિ. તેવું સુખ તે ત્યાગ ધર્મની એટલે સંયમની આરાધના કરવાથી જ મળી શકે. દરેક આત્મા સુખને તો ચાહે જ છે. પણ જ્યાં સુધી ખરા સુખના સાધનેની સેવના થાય નહિ. ત્યાં સુધી ખરું સુખ મલેજ નહિ. જેઓ કાંઈપણ સમજણના ઘરમાં રહેલા છે. તેઓ તે તેવા સુખને મેલવવા માટે સંયમ ધર્મને જ સાધે છે. દેવલોકમાં પણ રહેલા ભાવિ તીર્થકર વિગેરે જીવો પણ તેજ સંયમની ચાહ ના રાખે છે. ચરમ શરીરી તીર્થક પણ સંયમ ધમની સાધના કરે જ છે. મહાચક્રવર્તિ રાજા વિગેરે પણ અનર્ગલ ઋદ્ધિ અને ભેગોને છડી સંયમ અંગીકાર કરે છે. માટે વાસ્તવિક સુખનું સાધન એક સંયમ જ છે. જો કે સંયમની આરાધના કરવામાં અનેક કષ્ટો સહન કરવા પડે છે. પણ તે પરિણામે અચલ અને અપાર સુખના દેનાર હોવાથી તેવા સુખની આગળ કષ્ટનું દુઃખ