Jain Dharm Prakash 1951 Pustak 067 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાર
[ ભાદ્રપદ
૨૩૨
૫
એને ભણવું એ કડવા ઓસડ જેવુ લાગે છે. એની સામે ખાંડ, ખજૂર કે એકાદ મિષ્ટ વસ્તુ રાખવી પડે છે. અને એના લાભથી ભણવા માટે એની મતિ તૈયાર કરવી પડે છે. જ્યારે એ થે।ડુ ભણે છે અને એમાં નવી નવી આન'દની વસ્તુએ છે એમ એના અનુભવમાં આવે છે ત્યારે એ નિયત કરેલ વખત પહેલા નિશાળમાં હાજર થઇ જાય છે. ભણતરમાં ઉચ્ચાંક મેળવતા એના આનંદમાં વધારો થાય છે. પછી તે કાઇ કહે કે~~~ આપણે આજે રમીશું, ગુવા જવું નથી. ત્યારે એને જરાએ ગમતુ નથી. એને તે ભવું, ભણવુ' ને ભણવુ જ સૂઝે છે. એ રીતે એના આન ંદને વિષય બદલાઇ જાય છે, એ માટે પ્રથમ કેટલી ખટપટ કરવી પડી હતી એના વિચાર કરવા જોઇએ, સામાન્ય મનુષ્ય પ્રાથમિક નિશાળીઆ જે જડાય છે. એને અત્યારસુધી જે વસ્તુમાં આનંદ આવતે હતા તે વસ્તુ છેડાવી તેને અન્ય વસ્તુમાં આનદ મનાવે છે. ત્યારે પ્રથમ ધર્મક્રિયા જેવી વસ્તુ ખારી લાગે એ સ્વાભાવિક છે. કાઇના કહેવાથી તે કરે તે પણ તેમાં રસ ન જામે, આનદ ન આવે એ સ્પષ્ટ વાત છે. શાસ્ત્રકારે એ એવી આત્મસાક્ષીની ક્રિયાના ફળેા બતાવી વિલેાભન પણ કરાવેલ છે. પણ શાસ્ત્રકારે કાંઈ સાધકની જોડે હંમેશ આવી ઊભા રડે? શાસ્ત્રો જ્યારે વહેંચાય, તેને પરમાય જ્યારે નવામાં આવે અને તેના ઉપર શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થાય ત્યારે જ બધુ ઠીક માગે ચઢે. પણ એ બધું થતા સુધી અનાદિકાળથી પડેલી રેવા કાંઇ શ્રેય થઇ બેસી રહેવાની નથી. એક વખત એટલું નક્કી થઈ જાય કે ધર્મક્રિયા અને અનુકાના એ અંતે આત્મકલ્યાણ કરનારી વસ્તુ છે, તે, પછી આપણે પોતે જ આપણા ગુરુ થઇ જવું પડે. આપણે પ્રથમ દ્વરા તે કંટાળા આવે. ક્રિયાએ નિરુપયોગી લાગે. છતાં આપણે ગભરાઈ જવાનું કાંઇ કારણુ નથી. પ્રથમ બાલિનશાળીઆની પેઠે આપણે પશુ ક્રિયામાં રસ પડતાં સુધી ક્રિયા-ભલે તે નિરુપયેાગી જેવી લાગે-કયે જ જવી જોઇએ. વાસ્તવિક ક્રિયામાં દોષ નથી હોતા પણ આપણે અનાદિકાળની ટેવ પડી ગએલી છે તે એમાં રસ ઉત્પન્ન થવામાં આડે આવે છે. આપણે તે નિરપવાદપણે ક્રિયા કર્યે જ જવું એ આપણ કર્તવ્ય છે. આપણે તે ક્રિયા કરીએ અને ખીજી ડીએ એના રૂડા કળાની રાહ જોઇએ, એ આપણ્ અજ્ઞાન છે, ક્રિયા યંત્રવત્ જ્યાંસુધી થાય છે ત્યાંસુધી તેના ફળની અને આનંદની રાહુ જેવી એ આપણુ પેાતાનું અજ્ઞાન છે. ક્રિયા રસપ્રદ થતા સુધી ય ંત્રવત્ કરતા રહેવુ' એટલું જ આપણું કર્તવ્ય છે. જેવી રીતે બાલકને એક રીતે જોએ તે તેની ચ્છિા વિરુદ્ધ યંત્રવત્ ક્રિયા કરીતે જ ભણવાની ટેવ પાડવી પડે છે. અને એ ટેવ પાકી થતા એમાં પેાતાની મેળે રસ ઉત્પન્ન થાય છે. પ્રથમ ૪ રસ કેમ ઉત્પન્ન થતા નથી ? એ પ્રશ્ન અસ્થાને છે. અત્યંત ચિવટ્ટાથી અને ભલે યંત્રવત્ હાય-ક્રિયા કરવા આગ્રડુ રાખવાથી રસ ઉત્પન્ન થાય છે એ જ્ઞાનીઓનો અનુભવજન્ય વાત છે. આપણી પણ એમાં શ્રદ્ધા હંગે અને અનાદિકાળથી પડેલી પુદગલાનદી રેવા દૂર ધ ધ ક્રિયા રસપ્રદ થઇ જાય એ જ અન્યમના !
powers ~