________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૨
શ્રી જન ધર્મ પ્રકાર.
[ ભાદ્રપદ
થઈ ગયું હતું. (પૃ. ૧૪) આમાં સપ્તતિકા સંકલિત છે એટલે પ્રસ્તુત (વેતાંબરીય ) સિત્તરિની ( સભ્યિા ) રચના એની પૂર્વે થઈ ગઈ હતી એમ નિશ્ચિત થાય છે. (પૃ. ૧૪)
સંભવ છે કે-અંતભાષ્યની ગાથાઓને રચનાર સત્તરિના કતાં જ હશે, કેમકે પાયખાભૂતમાં જે ભાષ્યગાથાઓ છે એના રચનાર કાયાભૂતકાર જ છે. (પૃ. ૧૫).
સત્તરિયાની મુકિત યુણિમાં સમગ, સંતકમ, કસાયપાહુડ અને કમ્મપયાડ-સંગહણનો ઉલ્લેખ છે.
સરિયા એ વાત સિદ્ધ કરતી નથી કે સ્ત્રવેદી જીવ મરીને સમ્યગ્દષ્ટિઓમાં ઉત્પન્ન થાય છે (જો કે દિગંબર પરંપરાની આ નિરપવાદ માન્યતા છે. ) આ સંબંધમાં મલયગિરિસૂરિએ યુણિ વગેરે અનેક ગ્રંથોનો ઉપયોગ કર્યો છે. (પૃ ૧૯),
અન્ય સત્તરિયા--(૧) ચંદ્રષિ મહતરકૃત પંચસંગહપગરણ અંતિમ પ્રકરણની અધિકારમાંની અનેક ગાથાઓ પ્રસ્તુત છે. સત્તરિયા સાથે મળતી આવે છે, (૨) આ પગરની રચના પ્રસ્તુત સત્તરિયા રચાયા બાદ ઘણે સમયે થઈ છે અને (૩) એના આ અંતિમ અધિકારને આધાર પ્રસ્તુત સત્તરિયા છે એમ પ્રસ્તાવના પ. ૨૦)માં ઉલ્લેખ છે. (અને એ વાસ્તવિક જણાય છે.)
દિગંબરીય પ્રાકૃત પંચસંગ્રહ એક સંગ્રહ’ ગ્રંથ છે. એમાં જીવસમાસ, પ્રકૃતિસમુત્કીર્તન, બંધદય સયુક્ત પદ, શતક અને સાત્તિકા એમ પાંચ ગ્રંથોનો સંગ્રહ કરાયો છે. એનાં છેલ્લાં બે પ્રકરણ ઉપર ભાષ્ય પણ છે. આ પંચસંગ્રહને આધાર લઈ, અમિતગતિએ વિ. સં. ૧૦૭૩ માં સંસ્કૃતમાં પંચસંગ્રહો છે એટલે એમાં સંતતિકા છે. (પૃ. ૨૦-૨૧ )
દિગંબરીય પ્રાકૃત પંચસંગ્રહમાં ૭૧ ગાથાઓ છે. એમાંની ૪૦ કરતાં વધારે ગાયા તાંબરીય સત્તરિયા સાથે મળતી આવે છે. ચૌદેક ગાયામાં પાઠભેદ છે. માન્યતા અને વર્ણનમાં ભેદને લઈને બાકીની ગાથા ભિન્ન છે (પૃ. ૨૧).
દિગંબરીય પ્રાકૃત પંચસંહને પુષ્કળ ઉપયોગ ગમ્મસારના જીવકાંડ અને કર્મ કાંડમાં કરાયો છે. કર્મકાંડમાં બે મત આ વાતની સાક્ષી પૂરે છે કેમકે એ ઉલ્લેખ આની સંમતિકા સિવાય કોઈ અન્ય દિગંબરીય કૃતિમાં જોવા નથી (પૃ. ૨૩ ).
ધવલા(પુ. ૪, પૃ. ૩૧૫)માં એના કર્તા વીરસેને “વતમારા ëિ ૩૪." એમ કહી “gi વાળં"વાળી ગાથા ઉદ્દત કરી છે. આ પ્રાકૃત પંચસંગ્રહમાં ૧૫૯ મી ગાથા તરીકે જોવાય છે. આથી ધવલાની રચના થઈ તે પૂર્વે આ પ્રાકૃત
૧ જુઓ પત્ર ૪, ૫. ૨ જુઓ પત્ર ૭ ને ૨૨. ૩ જુઓ પત્ર ૬૨, આ નામની કોઈ તાંબરીય કૃતિ જરૂર હોવી જોઈએ એમ લાગે છે. ૪ જુઓ પત્ર ૬૧, ૬૨ તે ૬૩. ૫. ખરી રીતે આને બદલે પાઈય નામ અપાવાં જોઈએ; જેમકે સિક્કિત ઈત્યાદિ ૬, માન્યતાભેદનાં ચાર ઉદાહરણ અપાયાં છે. જુઓ પૃ. ૨૧-૨૨.
For Private And Personal Use Only
