________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૦
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ ભાદ્રપદ
અનુલેખઉપર પ્રમાણે આ લેખ તૈયાર કરી હું એ પ્રકાશનાર્થે મેકલવાની તૈયારીમાં તે ત્યાં તો નથી દાલતસાગર દ્વારા “શ્રી આત્માનંદ જૈન પુસ્તક પ્રચારક મંડલ” ( આગરા ) તરફથી . સ. ૧૯૪૮ મા છપાયેલું “ સંતતિકાપ્રકરણ ( પછી કર્મ અથે)' નામનું પુસ્તક જોવા મળ્યું. એમાં સત્તણ્યિાની અકક ગાથા આપી એને અર્થ અને સાથે સાથે એને વિશેપાર્થ હિંદીમાં અપાયેલ છે. આ હિન્દી લખાણુના કર્તા પં, ફલચન્દ્ર સિદ્ધાન્તશાસ્ત્રી છે. આના સંપાદક તરીકે એમણે પ૮ પૃઇની મનનીય હિંદી પ્રસ્તાવના લખી છે તેમજ વિસ્તૃત વિષયાનુક્રમણિકા આપી છે. આ ઉપરાંત અંતમાં એમણે પાંચ પરિશિષ્ટ આપ્યાં છે, તે પૈકી બીજા પરિશિષ્ટ તરીકે એમણે અંતર્ભાગ્યની દસે ગાથાઓ આપી છે એ વાતની તેમજ ચેથા પરિશિષ્ટ તરીકે દિગંબરીય “પ્રાકૃત પંચસરાક ના એક પ્રકરણરૂપ સિત્તરિ આપી છે એ બાબતની હું અહીં નોંધ લઉં છું.
પ્રસ્તાવના (પૃ-પ તેમજ ૨૧)માં કહ્યું છે કે-તવાર્થસૂત્રની જેમ કહેતાંબરીય ગણુતા, શતક અને સંતતિકા એ બે થે થોડાક પાદપૂર્વક વેતાંબર તેમજ દિગંબર એમ બંને ફિરકાને માન્ય છે.
કસતિકામાં અનેક સ્થળ પર મતભેદને નિર્દેશ છે. જેમકે એક મતભેદ ઉદય-વિકપ અને પદ-દેની સંખ્યા બતલાવતી વેળા અપાય છે (જુઓ ગા. ૧૯ ને ૨૦ તેમજ એની ટીકા). બાજે મતભેદ અગિકેવલી ગુસ્થાનમાં નામકર્મની કેટલી પ્રકૃતિ સત્તામાં હોય તેને લગતા છે ( જુઓ ગા. ૬-૬૮). આ પ્રમાણે ઉલ્લેખ કરી પ્રસ્તુત સરિયા, કવિયક અનેક મતાંતર પ્રચલિત થઈ ગયા હતા ત્યારે રચાઇ હાવી જોઇએ એમ કહેવાયું છે (પૃ. ૬),
કર્મવિષયક મૂળ સાત્યિ તરીકે પખંડાગામ, કર્મપ્રકૃતિ, શતક અને કષાય. પાબતની સાથે સાથે સંસતકા પણ ગણાવાઇ છે. આમ પાંચ ગ્રંથને ઉલ્લેખ છે (પૃ. ૬). સંતતિકાની આ પ્રમાણે ગણના માટે એ કારણ અપાયું છે કે છેડી ગાથાઓમાં કર્મ સાહિત્યને સમગ્ર નિચોડ આમાં અપાયો છે ( પૃ-૬ ).
સરિયા ઉપરની મુદ્રિત ગુણિણ રસરિયાની ૭૧ નહિ પરંતુ ૮૮ ગાથાઓ ઉપર છે. એથી ચૂણિકારને મતે આ સરિયા એ ૮૯ ગાથાની કૃતિ છે (પૃ. ૭); એમાં છર
૧ અત્યારે કર્મથે જે રીતે ગણાવાય છે તેમાં આને ક્રમાંક છઠ્ઠો હોવાથી આ નામ અપાયું છે.
૨. ગાથાઓની સંખ્યામાં મતભેદ હેવા માટે ત્રણ કારણ અપાયાં છે-(અ) લેખકે અને ગુજરાતી ટીકાકારોએ અંતધ્યને મૂળ ગાથા તરીકે કરેલે રવીકાર, (આ) દિગંબરીય સિરિતા કેટલીક ગાથાને રવીકાર અને (ઇ ) પ્રકરણોગી અન્ય ગાથા એને મૂળ ગાથારૂપે સ્વીકાર (પૃ. ૮)
For Private And Personal Use Only
