Jain Dharm Prakash 1951 Pustak 067 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 21

પ્રભુસેવાની પ્રથમ ભૂમિકા છે
(ડ. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા, . B.B. s. )
( અનુસંધાન પૃ૪ ૧૨૨ થી શરૂ ) તેમજ-નય શબ્દના પરમાર્થ પ્રમાણે આગળ ને આગળ વસ્તુસ્વરૂ ૫ પ્રત્યે દેરી જાય તે નય; અને નૈગમાદિx નય પ્રકાર ઉત્તરોત્તર સૂમગોચર છે, એટલે આ નયને પ્રયોગ વસ્તુના ઉત્તરોત્તર સુક્ષ્મ બેધરૂપ પરમાર્થ પ્રત્યે લઈ જવા માટે આત્માથીને અવશ્ય ઉપ
ગી-ઉપકારી થઈ પડે છે. આત્માની ગુણદશારૂપ વિકાસક્રમમાં અને પ્રભુભક્તિથી પ્રાપ્ત ભાવસેવારૂપ આત્મપ્રગતિ આદિમાં નામાદિ સાતે નયની સુંદર રસપ્રદ અને બેધપ્રદ પરમાર્થ ઘટના કરી શકાય છે. શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ આ સપ્ત નો સ્વઆત્મા પર અદ્દભુત રીતે ઘટાવ્યા છે; તે અધ્યાત્મ નય-પરિશીલનનું ઉત્તમ ઉદાહરણ પૂરું પાડે છે.
એવંભૂત દ્રષ્ટિથી જુસૂત્ર સ્થિતિ કર; ઋજુસુત્ર દષ્ટિથી એવંભૂત સ્થિતિ કર. નગમ દષ્ટિથી એવંભૂત પ્રાપ્ત કર; એવંભૂત દષ્ટિથી તૈગમ વિશુદ્ધ કર. સંગ્રહ દષ્ટિથી એવંભૂત થા; એવંભૂત દષ્ટિથી સંગ્રહ વિશુદ્ધ કર. વ્યવહાર દ્રષ્ટિથી એવંભૂત પ્રત્યે જા; એવંભૂત દષ્ટિથી વ્યવહાર વિનિવૃત્તિ કર. શબ્દ દષ્ટિથી એવંભૂત પ્રત્યે જા; એવંભૂત દષ્ટિથી શબ્દ નિર્વિકલ્પ કર. સમભિરૂઢ દષ્ટિથી એવંભૂત અવલોક; એવંભૂત દષ્ટિથી સમભિરૂઢ સ્થિતિ કર. એવં ભૂત દષ્ટિથી એવંભૂત થા; એવંભૂત સ્થિતિથી એવંભૂત દષ્ટિ શમાવ.”— શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, પત્રક પ૪૬.
આ સપ્ત નયની ગહન અર્થધટનાવાળા ઉપરોક્ત સૂત્રો પરમ આશય ગભીર છે. આ નયને જે કિંચિત સ્વલ્પ પરમાર્થ મને યથામતિ સમજાય, તે પ્રસ્તુત અધ્યાત્મ નયપરિશીલનમાં સુવિચારણાર્થે પ્રાસંગિક જાણી અત્ર આપું છું.
૧. “એવભૂત દષ્ટિથી જુસૂત્ર સ્થિતિ કર.'—જેવા પ્રકારે શુદ્ધ નિશ્ચયથી આત્માની એવંત શુદ્ધ સ્વરૂપ સ્થિતિ છે, તે દષ્ટિ લક્ષમાં રાખી જુસૂત્રપણે વર્તમાન
પર્યાયમાં તથા પ્રકારે સ્થિતિ કર ! એટલે કે વર્તમાનમાં શુદ્ધ સ્વરૂપમાં આત્મામાં સંત વર્ત. “જુસૂત્ર દષ્ટિથી એવંભૂત સ્થિતિ કર.”—અને વર્તમાન નય-ધટના પર્યાયની-જુસૂત્રની દૃષ્ટિએ પણ જેવા પ્રકારે આત્માનું એવંભૂત શુદ્ધ
નિશ્ચય સ્વરૂપ છે, તેવા પ્રકારે સ્થિતિ કર ! અથવા વર્તમાન વ્યવહારરૂપ આચરણની દૃષ્ટિએ પણ જેવું શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપ છે તેવી સ્થિતિ કર ! શુદ્ધ સ્વરૂપસ્થ થા!
x , પૂર્વઃ પૂર્વ નચઃ : : ૧- મિનવષય: –શ્રી નયપ્રદીપ. * જુએ શ્રી દેવચંદ્રજીત ચંદ્રપ્રભકિન સ્તવન તથા શિવ ગતિ જિન સ્તવન