________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧૧ મે ] સત્તરિયા અને તેનું વિવરણમક સાહિત્ય ગાથાઓ મળે છે. તેમાં દસ ગાથાઓ અંતભાગ્યની અને સાત બીજી મળી ૮૯ થઈ છે. આ સાત ગાથાઓ પ્રસ્તાવના મૃ. ૧૨-૧૩)માં ઉધત કરી ગા. ૪-૬ દિગંબરીય પંચસંગહગત સિત્તરિની છે એમ કહ્યું છે (પૃ. ૧૩ ). વિશેષમાં “ના નથી - વાળી ગાથા ઉપરથી એવું અનુમાન કરાયું છે કે મુદ્રિત ચુરિના કતાં ચંદ્રષેિ મદ્રત્તર છે (પૃ. ૧૩, ૧૬ ને ૧૭ ).
પૃ. ૯માં મુદ્રિત ચુરિને સંપાદક શ્રી. અમૃતલાલના મતની આલોચના છે. “પા. તર” કહેવાથી એને મૂળની ગાથા ન ગણવી એ વાત પં. કુલચન્દ સ્વીકારતા નથી (પૃ. ૯).
શિવશર્મસૂરિકૃત સાગ(બંધસયગ)ની ગા. ૧૦૪ ને ૧૦૫ નું સત્તરિયાની મંગલગાથા અને અંતિમ ગાથા સાથે સંતુલન કરી એવું વિધાન કરાયું છે કે આ બંને ગ્રંથોના સંકલનકાર-કર્તા એક જ આચાર્ય હેય એ ઘણો સંભવ છે (પૃ. ૯, ૧૦ ).
પૃ. ૧૦-૧૧માં કહ્યું છે કે-સયગ( શતક)ની ચૂણિ( પત્ર ૧)માં શિવશર્મ આચાર્યને શતકના કર્તા કહ્યા છે. એઓ એ જ શિવમ છે કે જેઓ કમપ્રકૃતિ કમ
યડિ )ના કર્તા મનાય છે. આ હિસાબે કમ પ્રકૃતિ શતક અને સપ્તતિકા એક જ કર્તાની કૃતિ સિદ્ધ થાય છે, પરંતુ કર્મપ્રકૃતિ અને સપ્તતિકા મેળવતાં એમ જોવાય છે કે સંસતિકામાં અનંતાનુબંધી ચતુષ્કને ઉપશમ-પ્રકૃતિ કહી છે તે કર્મપ્રકૃતિમાં “ ઉપશમના” અધિકારમાં “રંતir ૩ઘન વા” એવો નિર્દેશ કરી આ ચતુષ્યની ઉપશમવિધિ અને અંતરકરણવિધિ નિષેધ કરાયો છે. આ પ્રમાણે વિવેચન કરી ત્રણ પ્રશ્ન ઉઠાવાયા છે.
(૧) શું શિવશર્મા નામના બે આચાર્ય થયા છે કે જેમાંના એક શતક અને સંતતિકાના કર્તા છે અને બીજા આચાર્ય કર્મ પ્રકૃતિના ?
(૨) શિવશર્મ આચાર્યું કર્મ પ્રકૃતિ રચી છે એ શું કેવળ કિવદંતી છે ?
(૩) શતક અને સપ્તતિકાની કેટલીક ગાથામાં સમાનતા અને એ બેન કર્યા એક છે એમ માનવું કયાં સુધી ઉચિત છે?
આમ પ્રશ્નો રજુ કરી એ સંભવ દર્શાવાયો છે કે-આના સંકલનાકાર એક જ આચાર્ય હશે, કિન્તુ એનું સંકલન બે ભિન્ન ભિન્ન ધારાઓને આધારે થયું કરો. ગમે તેમ હૈ, અત્યારે તે સંતતિકાના કર્તા શિવરામ મૂરિ જ છે એમ નિશ્ચયપૂર્વક કહેવું તે વિચારણીય છે. (પૃ. ૧૧).
દિગંબરીય પ્રાત પંચસંગ્રહનું સંકલન વિક્રમની સાતમી સદીની આસપાસમાં
૧. જે સત્તરિ પૂરત ભાગ છપાયો છે તેમાં ગા. ૪ તે ગા. ૬૦ સાથે મળે છે, પરંતુ ગાથા. ૫ ને ૬ના પૂર્વ ગા. ૬1 ને ૬૩ને પૂર્વ પૂરતો જ મળે છે; ઉત્તરાર્ધ માં ભિન્નતા છે એટલે આ ગાથ ઓ દિ. સત્તરિની છે એમ કેમ કહેવાય ? * ૨. પુ. ૧૦ માં કહ્યું છે કે બીજી ગાથાને અનુરૂપ એક ગાથા કમ્મપયડિમાં પણ જોવાય છે.
For Private And Personal Use Only
