________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે સત્તરિયા અને તેનું વિવરણમક સાહિત્ય |
*-
-
- પાન,
નામ ની
આ પાન ખાન ,
(લેખક:-- છે. હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિયા M. A. )
(ગતાંક ૪ ૨૦૦ થી ચાલુ) “મુક્તાબાઈ જ્ઞાનમંદિર” (ડભોઈ) તરફથી વિ. સં. ૧૯૯૯ માં છવાયેલી ચુરિ( પત્ર ક અ )માં જે મતાંતર થાય છે તે પ્રાચીન કર્મ–સ્તવના કર્તા વગેરેના છે, અને ચંદ્રષિ મહત્તર તે આ કર્મસ્તવકારના મતને અનુસરે છે એટલે પ્રસ્તુત મુદ્રિત ચુરણ ચન્દ્રર્ષિકૃત સત્તરિયાની પાઈય ટીકાથી ભિન્ન છે એમ સમજાય છે. બહથ્રિપનિકા ( ક્રમાંક ૧૧૫) પ્રમાણે ચંદ્રર્ષિની ટીકા અને યુણિગ એ બે એક નથી.
રામદેવકૃત પ્રાકૃત ટિણની હાથથી મને ઉપલબ્ધ નથી એટલે એને અંગેના પ્રશ્નને ઉત્તર હું આપી શકતા નથી.
વવાર: રમઝાથા: ની આવૃત્તિના અંતમાં નોંધાયેલી ચણિણ તે જ પ્રસ્તુત મુદ્રિત ચુરણ છે, કેમકે એ સિવાયની બીજી કોઇ ચેરિણ ઉપલબ્ધ નથી એમ સામાન્ય રીતે કહી શકાય.
મુદ્રિત ચુણિયુના કર્તાના નામ કે સમય વિષે સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ કઈ સ્થળે જણાતો નથી. આ ચુરિગુના સંપાદકનું કહેવું એ છે કે સમયગની બહર્ષિ અને સયગની ચંદ્રષિ મહત્તકૃત લઘુચણિ એ બેની રચના બાદ સિત્તરિની ઉપલબ્ધ સુષ્યિ રચાઈ હશે. જે આ હકીકત સાચી હોય તે ચરિકારને સમય ચંદ્રષિ મહત્તર પછી ગણાય.
ભાસ-સરિયા ઉપર ૧૯૧ પદ્યનું જ. મ. માં ભાસ છે. અંતિમ ગાથામાં આડકતરી રીતે કર્તાએ પિતાનું “અભય” એટલે કે અભયદેવ નામ સૂચવ્યું છે. આ વાત આ ભાસની ટીકા(પત્ર ૧૨૭ ગા)માં એના કર્તા મેરૂતુંગ રિએ કરી છે. આ ટીકા વિ. સં. ૧૪૪૯ માં રચાઈ છે એટલે ભાસના કતાં એ પૂર્વે થયાં છે.
મલયગિરિમૂરિએ સત્તરિયા ઉપર જે ટીકા રચી છે તેમાં ભાસની ગાથાઓ આપી તેનું વિવરણ પણ કર્યું છે, એમ આ ભાસની પ્રસ્તાવના(પૃ. ૪ આ)માં કહ્યું છે, પણ એ ગાથાઓ મલયગિરીય ટીકામાં કયાં કયાં છે તે દર્શાવાયું નથી. જે. આ. સભા તરફથી આ ટીકા સહિત સત્તરિયા છપાઈ છે, એના અંતમાંના બીજા પરિશિષ્ટમાં સપ્તતિકા ભાગ્યનો નિર્દેશ નથી તે સાચી હકીક્ત શી છે? તે તપાસવી જોઈએ. એને
૧. મેહુગમૂરિકૃત સંસ્કૃત ટીકા સહિત આ ભાસ “ શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભા ” તરફથી “ શ્રી સતકા ભાગ્યમ્ ” એ નામથી ઇ. સ. ૧૯૧૯ માં છપાવાયું છે.
૨. આ ટીકામાં પત્ર પબમાં કમં પ્રકૃતિ-ટીકાન, ૧૦૫ એમાં ચૂર્ણિ, ૩૪ આમાં પંચસંગ્રહ મૂલ ટીકા, ૧૦૨ અમાં મલયગિરિફત વ્યાખ્યાન, આમાં શતકચૂર્ણને ૧૧ અમાં સપ્તતિકા-ગૃનિ અને ૨ આ તેમજ ૧૦૨ અમાં આને જ સપ્તતિચૂર્ણિ તરીકને ઉલેખ છે.
( ૨૩૮) :
For Private And Personal Use Only
