________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૩૨
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ જ્યેષ્ઠ
૧૧૮. પ્રશ્ન—વૈમાનિક દેવાના અપેક્ષાએ ૩૮ ભેદો થાય છે, તે કઇ રીતે ઉત્તર—માર દેવલાકના દેવેના ૧૨, લેાકાંતિક દેવાના ૯, કિષિષીયાના ૩, નવ ચૈવેયકના ૯, પાંચ અનુત્તર વિમાનાના ૫ ભેદ. આ રીતે ૩૮ ભેદ જાણવા, ૧૧૯ પ્રશ્ન—ભાવ દેવનું સ્વરૂપ શુ ?
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉત્તર—દેવલેાકમાં રહેલા દેવાયુષ્યને ભગવનારા દેવા ભાવ દેવ કહેવાય. તેના જ ભુવનપતિ, વ્યંતર, જ્યાતિષ્ક અને વૈમાનિક આ રીતે ચાર ભેદો શ્રી જીવવિચાર વગેરેમાં જણાવ્યા છે. ૧૧૯
૧૨૦. પ્રશ્ન-ભાવ દેવેના ૩૫૬ ભેદો કઇ રીતે થઇ શકે ?
ઉત્તર—ભુવનપતિના ૧૦ લે, પરમાધાર્મિ ક દેવાના ૧૫ ભેદ, વ્યંતરના ૧૦૫ ભેદ, જ્યોતિષ્ઠ દેવેાના ૧૦ ભેદ, વૈમાનિક દેવાના ૧૧૮ મા પ્રશ્નમાં જણાવેલા ૩૮ ભેદો સ મળી ૧૭૮ ભેદ થયા. તે સર્વના પાસા અને અપોસા આ બે ભેદ ગણતાં ૩પ૬ ભેદો જાણવા.
૧૨૧. પ્રશ્ન—પરમાણુ શાશ્વત છે કે અશાશ્વત ?
ઉત્તર-દ્રવ્યની અપેક્ષાએ પરમાણુ શાશ્વત અને પર્યાયની અપેક્ષાએ પર માણ્ અશાશ્વત છે. આ ખાખતમાં શ્રી ભગવતી સૂત્રમાં કહ્યું છે કે-પરમાણુપુઃ શહે નં અંતે ! માત્ ખાઇ ! ઉપરનોયમા ! સિય સાક્ષર્ સિય અસાત્તવ || से केणटुणं भंते एवं बुच्चइ ! गोयमा ! दट्टयाए सासए पज्जबट्ट्याए असासपत्ति ॥ ૧૨૨. પ્રશ્ન—પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનું સ્વરૂપ શુ ?
પુણ્યાનુ
ઉત્તર—પાછલા ભવમાં બાંધેલા પુણ્ય કર્મના અગાધાકાલ પૂરા થતાં ત્યારે ચાલુ ભવમાં તેના ઉદય થાય ત્યારે તેને અનુભવ કરતાં દાન, શીલ, તપ, ભાવ વગેરે પુણ્યકર્મના સાધના સેવી નવું પુણ્યકમ બાંધે. આવું જે પુણ્ય તે 'ધી પુણ્ય કહેવાય. અહીં જૂનાં પુણ્ય કર્મના ઉદયકાળમાં નવાં પુણ્યકમાં બંધાય છે. આ પુણ્યાનુબધી પુણ્યનું રહસ્ય છે. આવા પુણ્યકર્મના ઉદયથી મળેલ લક્ષ્મી વગેરેને દાનાદિ સત્કાર્યમાં સદુપયોગ થઇ શકે છે, માટે જ આવા પુણ્યના ઉદયવાલા જીવા સાતે ક્ષેત્રાને પોષીને આત્મકલ્યાણ કરે છે. અહીં દષ્ટાંત તરીકે ભરત ચક્રવર્તી, અભયકુમાર વગેરે જાણવા. ભરત ચક્રવર્તી પાલ્લા ભવના પુણ્ય કર્મના ઉદયથી આ ભવમાં ચક્રવતીપણુ પામ્યા. તે સ્થિતિમાં પણુ દાનાદિની આરાધના કરી, ભારતી નુખનમાં અનિત્ય ભાવના ભાવતાં કેવલજ્ઞાન પામ્યા. સુનિવેષ અંગીકાર કરી, એક લાખ પૂર્વ સુધી પૃથ્વીતલ ઉપર મુનિપણે વિચરી, સ્વપરતારક બની મુક્તિ પામ્યા. અભયકુમાર મંત્રી પણ પાછલા ભવની પુણ્યાથી અહીં રાજપુત્ર થયા. અવસરે પ્રભુશ્રી મહાવીરદેવ પાસે પરમ ઉલ્લાસથી નિર્મલ સંયમની સાત્ત્વિકી આરાધના કરી સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં એકાવતારી દેવપડ઼ે ઉત્પન્ન થયા. ત્યાં તેત્રીશ સાગરોપમનુ આયુષ્ય પૂર્ણ કરી મનુષ્ય ભવ પામી મેાક્ષે જશે.
For Private And Personal Use Only
