________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
एगोहं
મુનિરાજને દરરાજ રાત્રે કહેવાની સ ધારા પારસીની એક ગાથાનું આ પ્રથમ પદ છે. એમાં કર્તાએ એકત્વ ભાવનાને સમાવેશ કર્યા છે. જીવ વિચારે કે હુ એકલેા છું, ઉપલક્ષણથી હું એકલે આવ્યા છું, એકલેા જવાના છું, સાથે કાંઇ લઇ જવાને નથી, કાંઇ લાગ્યે પણ નથી. અહીં મળેલ કુટુંબ પરિવાર અને મેળવેલ લક્ષ્મી બધી અહીં મૂકીને જવાનેા છું. તે મેળવતાં બાંધેલું પાપ મારે એકલાએ જ ભાગવવાનુ છે. તેમાં કેઇ ભાગ પડાવવાના નથી. આ પ્રમાણે એકત્વ ભાવનાને લગતા આ જીવ બહુ વિચાર કરે અને પછી નિર્ણય કરે કે હું આજ સુધી પહુ ભૂલ્યા છું, ઘણી ભૂલે કરી છે પણ હવે ભૂલ નવી કરવી નથી. હવે તો ચેતી જવું છું. અહીં તે! હું સહજે હસતાં હસતાં કર્મ બાંધુ છું પરંતુ તે ભાગવતી વખત બહુ આકરા પડી જવાના છે. જે જીવાને પરભવને લય નથી, દુઃખ પામવાથી ડરતા નથી, છતી આંખે પરિણામ સુધી નજર પહોંચાડનારા નથી તે જીવા ભલે ગમે તેમ વર્તે પણ હું તેમ વી શકે નહીં. જો હુ પણ આંખ વીંચીને દોડ્યા જ કરુ' તા પછી મારામાં ને એવા અજ્ઞાનીઓમાં શું ફેર ?
આ બાબતની ઉપા॰ સકળચ દજીએ, વિનયવિજય મહારાજે તેમજ યશ:સેમમુનિએ પેાતાની કરેલી ભાવનાઓમાં ખડુ કહ્યુ છે. આ બધા ઉપર લખેલા ત્રણ અક્ષરના શબ્દના જ વિસ્તાર છે. આ વિષય ખાસ સમજવા જેવા તેમજ વિચારવા જેવા છે. એને વધારે વિસ્તાર પ્રસ ંગે જણાવીશ.
કુંવરજી
85
વિવેક
શાસ્ત્રમાં વિવેક એ
નિધિ ઉપરાંત દશમા નિધિ કહ્યો છે. નિધિ એનુ નામ છે કે જેમાં અખૂટ દ્રવ્ય હાય. ગમે તેટલુ કાઢા તે પણ ખૂટે જ નહીં. આવી ઉપમા વિવેકને આપવાનું ખાસ કારણ એ છે કે-વિવેકવ ત મનુષ્ય કોઇપણ વખત ભૂલ કરતા નથી તેથી તેને પશ્ચાત્તાપ કરવાના વખત તા આવતા જ નથી. તેનુ હૃદય નિરંતર ઉલ્લુસાયમાન જ રહે. વિનય વિવેકના લઘુ બધુ છે તેથી જ્યાં વિવેક હાય ત્યાં વિનય તેા હાય જ. આ એ ત્યાં એકઠા મળે ત્યાં નિરંતર આનંદ જ વર્ત્યા કરે. તે પરોપકારમાં પ્રવૃત્ત થાય. અનેક વાંનું હિત કરે.
પેાતાનામાં રહેલા વિવેકગુણથી અનેક મનુષ્યના કષ્ટોને દૂર કરે, માર્ગ કાઢી આપે જેથી તેની મૂંઝવણુ મટી જાય. આ ગુણુના સંબંધમાં જેટલું લખીએ તેટલું ઓછુ છે. સમજી મનુષ્યે નિરંતર વિવકને ખપ કરવા. તેને ભૂલવા નહીં. ખાસ નોંધી રાખશે કે અનુપમ રત્ન તે વિવેક છે,
===( ૨૩૮ )
કુંવરજી
For Private And Personal Use Only
