________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે બાર ક્ષમાશ્રમણે !
(લે. છે. હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિયા એમ. એ. ). “ ક્ષમાશ્રમણ ” એ સંસ્કૃત શબ્દ છે. એને માટે પાઈય ભાષામાં “ ખમાસમણુ ” રાબ્દ છે. આ શબ્દ ગુણવાચક તેમજ પદવી સૂચક એમ ઉભય અર્થમાં વપરાય છે. ગુણવાચક શબ્દ તરીકે એનો અર્થ “ ક્ષમાપ્રધાન સાધુ” એવો થાય છે. પદવીસૂચક શબ્દ તરીકે એને અર્થ પુન્ન( સં. પૂર્વ )ના ધારક અર્થાત “ પૂર્વધર’ એમ કરાય છે.
પકિયસરમાં બાર અંગેના સમૂહરૂ૫ ગણિપિટકની જેમણે વાચના આપી તે ક્ષમાશ્રમણોને નમસ્કાર કરાય છે. એવી રીતે છ પ્રકારના આવર્સયનઆવશ્યક)ની, અંગબાહ્ય ઉકાલિકનો અને અંગબાહ્ય કાલિક મૃતની વાચના આપનારે ક્ષમાશ્રમણને પણ નમસ્કાર કરાયેલો છે. 1. જૈન સાહિત્યમાં “ ક્ષમાશ્રમણ' એવી પદવી જેમના નામ સાથે જોવામાં આવે છે એ તમામ મહાનુભાવોનાં મુબારક નામો તે હું આપી શકું તેમ નથી; પણ જે બાર નામ મારા ખ્યાલમાં છે તે નીચે મુજબ છે.
(૧) જિનભદ્ર, (૨) દિન, (૩) દેવ, (૪) દેવદ્ધિ, (૫) દેસિ (૬) પ્રધુમ્ન, (૭) મલવાદી (૮) યક્ષદા, (૯) સંવદાસ, (૧૦) સિંહ, (૧૧) સ્થિરગુપ્ત અને (૧૨) હિમવત ( ૫. હિમવંત ).
જિનભદ્ર--આ નામના એક કરતાં વધારે મુનિવર થયા છે, પણ અહીં તે જેમ પતંજલિને અજૈન સાહિત્યમાં-વૈદિક સાહિત્યમાં “ ભાગ્યકાર' તરીકે ઓળખાવાય છે, તેમ જૈન જગતમાં-વેતાંબર સાહિત્યમાં “ ભાષ્યકાર” તરીકે ઓળખાવાતા ઉજિનભદ્રગણું પ્રસ્તુત છે. એમણે વિસાવસ્મયભાસ, એની સંસ્કૃત ટીકા, સંગણિ, ખેત્તસમાસ, વિસેસણવઈ, ઝાણરાય તેમજ જયેકષ્પ અને એનું ભાસ એમ આઠ કૃતિઓ રચી છે.
જયકપ ની વિક્રમ સંવત ૧૯૮૨ની પ્રસ્તાવના(પૃ. ૯)માં જિનવિજયજીએ ધ્યાનશતક( ૫. ઝાણસય )ના કતાં આ જિનભદ્ર ગણિ હોવા વિષે શંકા દર્શાવી છે. પરંતુ એમણે આ ગણિજીને નિસીહભાસને કર્તા હોવાનું સૂચવ્યું છે.
વિસે સાવસ્મયભાસની પજ્ઞ ટીકા જેસલમેરમાં છે એમ જેસલમેરના ભંડારના
૧. એમને કેટલાક ક્ષમાશ્રમણ” તરીકે ઓળખાવે છે. જેમકે નંદીની મલયગિરિ રિકૃત ટીકાના સંપાદક મહાશય અને જૈન સાહિત્યને સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ(પૃ. ૧૧)ના કર્તા.
૨. જુઓ જે. સા. સં. ઇ. પ્ર. ૧૩૪. ૩. આવી પ્રસિદ્ધિ મુખ્યતયા વિસસાવસ્મય ભાસની રચનાને આભારી છે.
( ૨૪૯) :
For Private And Personal Use Only
