________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૮ મા ]
ખાર ક્ષમાશ્રમણે
૨૫૩
( અથવા શ્રુતિ અને શાસ્ત્રમાં) કુશળ, દર્શન અને જ્ઞાનના ઉપયાગના મા ને વિષે રહેલા, કમળને અટ્વીન સુગંધના અર્થી એવા ભમરા જેમ કમળની અહિંન્શ ઉપાસના કરે છે તેમ જ્ઞાનરૂપ મકરંદનું પાન કરવાની ઈચ્છાવાળા મુનિવરા જેમના મુખરૂપ ઝરણામાંથી ( નીકળતા ) અમૃત સમાન મત( જ્ઞાન )ને વશ રહેલી સુવાસથી આકર્ષાયેલા હેાઇ સદા રાતે અને દિવસે ( જેમનાં ચરણકમળની ) સેવા કરે છે એવા, પેાતાના અને પારકાના આચારને ( પ્રતિપાદન કરનાર ) સિદ્ધાન્ત, શૈલિપિ, ગણિત, છંદ અને વ્યાકરણદ્વારા રચાયેલા એવા જેમને અનુપમ અનુયોગરૂપ કતિ'ના પટહુ દશે દિશામાં ભમે છે એવા, અસાધારણ બુદ્ધિગામી, જેમણે જ્ઞાન, જ્ઞાર્ની, હેતુ અને પ્રમાણની વિશેષતા
નુ તેમજ ગણધરાની પૃચ્છાનુ આવસ( વિસેસાવસ્સય )માં સમગ્રપણે નિરૂપણ ક" છે એવા, આપત્તિ( પ્રાયશ્ચિત્ત )ના દાનની વ્યવસ્થા જેમાં છે એવા ધ્યેયસુય ( છેદત્ર )ના આધારે પુરુષવિશેષના ( પૃથક્કરણ ) પ્રમાણે જેમણે જીયાણકપમાં ( પ્રાયશ્ચિત્તની ) વિધિનું સ્પષ્ટપણે યત્નપૂર્વક નિર્યું હણ કર્યું છે એવા, પરસમયના આગમોને વિષે નિપુ, સુંદર સમિતિવાળા સુશ્રમણના સમાધિરૂપ માર્ગે ગયેલા, ક્ષમાશ્રમણાના જાણે અદ્વિતીય નિધાનરૂપ એવા ་જિનભદ્ર ક્ષમાશ્રમ કે જેમણે મનુ` મંથન કર્યુ છે, જે સન્માનને લાયક છે, જે લાભથી રહિત છે અને જેમણે ક્રોધને જીત્યો છે તેમને નમસ્કાર કરીને તેમણે રચેલ જીય(કપ્પ)ની ગાથાગ્માનું વિવરણુ યથાર્થીપણે હું (સિદ્ધસેન ) કહીશ. ભદ્રેશ્વરકૃત કહાવલીમાં જિનભગણિને વૃત્તાન્ત છે.
કેટલીકવાર તવા રાજવાતિક અને વિસેસાવસયભાસમાં સમાનતા જોવાય
૧. બ્રાહ્મી વગેરે ૧૮ લિપિ.
૨. પાટીગણિત વગેરે. જિનભદ્રગણિનું ગણિત સબ'ધી નાન કેવુ' હતું' એ વિસેસવઇ, ખેત્તસમાસ, સંગ્રહણિ વગેરે એમની કૃતિઓ ઉપરથી જાણી શકાય છે. ૩. નવમી ગાથાને બીજો પણ અર્થ છે, પણ મે' અહીં એક જ આપ્યા છે.
૪. સિદ્ધસેન દિવાકરે રચેલા ન્યાયાવતાર ઉપર સિદ્ધ િએ ટીકા રચી છે અને એ ટીકા ઉપર દેવભદ્રે ટિપ્પુ રચ્યું છે. એ ટિષ્ણુના ૬૯ મા પૃષ્ઠમાં વિસેસાવસ યભાસમાંથી એક ગાથા (૨૯૮–૨૯૯) અવતરણરૂપે અપાયેલ છે અને એના કર્તા તરીકે ‘ ક્ષમાશ્રમણ ’એવા ઉલ્લેખ છે. એ ઉપરથી એમ અનુમાનાય કે જિનભગણિની જેમ ‘ ભાષ્યકાર ’ તરીકે સુપ્રસિદ્ધિ છે તેમ ક્ષમાભ્રમણ ' તરીકે પણ પ્રસિદ્ધિ હશે.
પ. વાચકવ ઉમાસ્વાતિએ તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર રચ્યુ' છે. એમાં સાત તત્ત્વોનું નિરૂપણું હાવાથી એને ટૂંકમાં ‘તત્ત્વાથ” ' કહે છે. વિશેષમાં આ ગ્રંથનુ મહત્ત્વ અને ગાંભીય જોઇને એને ‘ તત્ત્વારાજ ' તરીકે ઓળખાવાય છે. આથી આનુ વાતિક તે તવા વાતિક તેમજ તા રાજતિક એમ બંને નામથી ઓળખાવાય છે, પહેલાં કરતાં બીજું નામ વિશેષ પ્રચલિત છે. વળી ' આ વાર્તિકને રાજયાર્તિક પણ કહેવામાં આવે છે. જુએ ન્યાયકુમુદચન્દ્ર ભા. ૧ )ની પ્રસ્તાવના ( ( પૃ. ૪૩ ).
For Private And Personal Use Only
