________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
مان والمكانکو
છે? સાચી વિદ્યા ક@
ઈ . ઝિsG વિદ્યા તે જ હોવી જોઈએ કે જે ખાસ કરીને મુક્તિને માટે હોવી જોઇએ અને તેવા હેતુથી જ વિદ્યા મેળવવી એ દરેક મનુષ્યની ફરજ છે. પૂર્વ પ્રણાલિકા અને આધુનિક પ્રિણાલિકા ઉપર વિચાર કરતા વિદ્યાભ્યાસને બને તેટલા જ પ્રમાણમાં છે - બકે વધુ છે છતાં પૂર્વ પ્રણાલિકાથી જે વિદ્યા ગેરવયુક્ત સંપાદન થતી હતી. અને રૂઢ સંસ્કારવાલી અની ઍલિક અને પારલૌકિક સુખદાતા કહેવાતી હતી તે અત્યારના જમાનામાં ઘણે છે. અંશે જોવામાં આવે છે. વિદ્યા એ એક અખૂટ ખજાને છે. કહ્યું છે કે –
पूर्वदत्तेषु या विद्या, पूर्वदत्तेषु यद्धनम् ।
पूर्वदत्तेषु या नारी, अग्रे तिष्ठति तिष्ठति ।। એટલે કે વિદ્યા-ધન-સ્ત્રી વિગેરે પૂર્વ કર્મના પુણ્યકર્માનુસાર મળી શકે છે, એ વાસ્તવિક છે છતાં અત્યારના જમાનાને અનુસરી આ બાબતમાં માતાપિતાને વિદ્યા ભણવવામાં મુખ્ય કારણભૂત ગણીએ તે તેમાં નવાઈ જેવું નથી. કેમકે માતા રz: પિતા ઘેરી ચેન વાલ્દા ને ઘટિતા. 7 મંતે તમામધે દંષમળે ઘંજ થઇ ll મતલબ કે બાલંકાને ઘરમાં સારા સંસ્કાર આપી અભ્યાસમાં ઉત્સાહવંત બનાવવા એ પહેલી ફરજ તે માતાપિતાની છે અને જે તેમ ન થાય તે માતા શત્રુ અને પિતા વરી ગણાય છે. વળી ક્યારે પોતાના પુત્રો તથા બાલિકાઓને ધાર્મિક કેળવણી રહિત રાખવાથી તેમની ચોગ્યવય થતાં, પ્રસંગેપાત હંસની સભામાં જેમ બગલે શોભે નહી તદનુસાર તેમની પણ સ્થિતિ બને છે. વિદ્યારૂપી ધન તે જ ખરું હિતકારક બને છે. કહ્યું છે કે:-'
न चोरचोयें न च राजहार्य, न भ्रातृभाज्यं न च भारकारी। व्यये कृते वर्धत एव नित्य, विद्याधनं सर्वधनप्रधानम ||
સારાંરામાં કહેવાનું એટલું જ છે કે વિદ્યારૂપી ધન એ પેટીમાંનું ધન નથી કારણ કે સંચય કરેલું ધન ક્રમે ક્રમે વાપરતા ઓછું જ, થાય છે પણ આ વિદ્યારૂપી ધન, તેવું નથી. પેટીનું ધન ચાર પણ કાઈક દિવસે ચોરી શકે છે પરંતુ આ ધન એવું છે કે ચારવડે ચેરાતું નથી, રાજકારણમાં હરી જેવાતું નથી, ભાઈઓ પણ જે ધનમાં ભાગ પડાવી શકતા નથી અને જે ધનનો બેજો પણ ઉપાડવો પડતો નથી તેમજ વાપરવાથી વધતું જ રહે છે. આવું વિદ્યારૂપી ધન તે જ ખરેખર ધન છે. વિદ્યા એ કઈ અદભૂત વસ્તુ છે, કેમકે વિદ્વાન માણસ રાજાથી પણ શ્રેષ્ઠ છે. કહ્યું છે કે—
विद्वत्त्वं च नृपत्वं च, नैव तुल्यं कदाचन ।
स्वदेशे पूज्यते राजा, विद्वान सर्वत्र पूज्यते ।। ., વિદ્વાપણું. અને રાજાપણું કદી પણ સરખાં નથી કેમકે રાજા પોતાના દેશમાં પૂજાય છે પરંતુ વિદ્વાન માણસ તે બધી જગ્યાએ પૂજાય છે માટે વિદ્યા કેવી સંપાદન કરવી તે બાબત ઉપર હવે આવીએ. પ્રથમ તો દરેક મનુષ્ય ધાર્મિક કેવળણી લેવી જોઈએ.
For Private And Personal Use Only
