________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશમરતિ પ્રકરણ.
૧૮૧.
વિવ–શ્રત ધર્મ અને ચારિત્ર ધર્મ, પ્રાણીઓના કલ્યાણ અર્થે, રાગાદિ દોષ વર્જિત તીર્થકર દેવાએ નિર્દોષ રીતે પ્રરૂપ છે. રાગાદિક વિકારવાળાથી નિર્દોષ ધર્મ સ્પષ્ટ રીતે પ્રરૂપી શકાય નહિ. અન્ય ધર્મોમાં તેમજ તેમના ધર્મશાસ્ત્રમાં જે જે દો યા ખામીઓ માલુમ પડે છે તે તે તેના પ્રણેતા–પ્રરૂપક પુરૂષોમાં રહેલા રાગાદિ દોને આભારી છે એમ સિદ્ધ થાય છે. આ સંબંધમાં વિશેષ હકીકત શાસ્ત્રની વ્યાખ્યા પ્રસંગે આગળ કહેવાની હોવાથી અત્ર સંક્ષેપવામાં આવે છે. પૃવક્ત વીતરાગ પ્રણીત પ્રવચનરૂપ થતધર્મ અને ક્ષમાદિ લક્ષણ યુકત ચારિત્ર ધર્મમાં જે મહાત્માઓને દઢ પ્રીતિ લાગી છે, તેઓ આ સંસારસાગરને સુખે સુખે ( અનાયાસે) પાર પામી અક્ષય મોક્ષસુખને પામ્યા છે, પામે છે અને પામશે. એ નિ:સંદેહપણે માન્ય કરવા એગ્ય વાત છે. એમ સમજીને મુમુક્ષુ જનોએ એકનિકાથી શ્રી વીતરાગત ધર્મનું જ શરણ કરવું યોગ્ય છે. ૧૬ ૧. હવે શાસ્ત્રકાર દુર્લભ બધિત્વ ભાવનાનું સ્વરૂપ સમજાવે છે.
मानुष्यकर्मभूम्यार्य देशकुलकल्यतायुरुपलब्धौ । श्रद्धाकयकश्रवणेषु सत्स्वपिं सुदुर्लभा वोधिः ॥ १६२ ॥ तां दुर्लभां भवशतैर्लब्ध्वाप्यतिदुर्लभा पुनर्विरतिः । मोहाद्रागात्कापथविलोकनागौरववशाच ॥ १६३ ॥ तत्याप्य विरतिरत्नं विरागमार्गविजयो दुरधिगम्यः ।
इन्द्रियकपायगौरवपरीपहसपत्नविधुरेण ॥ १६४ ॥ ભાવાર્થ –મનુષ્યપણું, કર્મભૂમિ, આર્યદેશ, ઉત્તમ કુળ, આરેગ્યતા, અને દીઘાયુષ પ્રાપ્ત થયે છતે તેમજ શ્રદ્ધા, સદગુરૂગ, અને શાસ્ત્રશ્રવણ આદિ સામગ્રી વિદ્યમાન છતે પણ સમ્યકત્વ અતિ દુર્લભ છે. સેંકડો ભવે એવું દુર્લભ સમ્યવ પામીને પણ મેહથી, રાગથી, કુમાર્ગ દેખવાથી અને શૈરવના વશથી ચારિત્ર પ્રાપ્ત થવું અતિ દુર્લભ છે. તે ચારિત્રરત્ન પામીને ઇંદ્રિય, કષાય, ગૌરવ, અને પરીસહ રૂપ શત્રુથી વિફળ થયેલા જીવને વૈરાગ્ય માર્ગમાં વિજય મેળવવો એ અત્યંત કડીન છે. ૧૬૨-૧૬૩–૧૬૪ - વિરા--પ્રથમ તો “ચુલક, પાસગાદિ દશ દ્રષ્ટાંત દુર્લભ એવા મનુષ્યભવની જ પ્રાપ્તિ થવી મુશ્કેલ છે. મહા પુન્યાગે મનુષ્યભવ પ્રાપ્ત થયે છતે પણ જ્યાં અસિ મષિ અને કૃસિથી વ્યવહાર ચલાવાય છે એવી કર્મભૂમિમાં જન્મ પામવો સુદુર્લભ છે. જ્યાં તીર્થકર ઉપજે છે તથા સદ્ધર્મની દેશના દેવામાં તત્પર રહે છે અને જેને અવલંબી ભવ્યજનો નિવાણપદ (મેક્ષ) પામે છે તે કર્મભૂમિમાં પાંચ
For Private And Personal Use Only
