________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દુઃખિતેબુ કુરૂ દયામ્.
૧૮૯
પ્રથમ સ્થૂળ દૃષ્ટિએ વિચાર કરીએ તે જણાશે કે ધન સંપત્તિ આ પ્રાણીને મળેલી હોય અને તે તેનામાં દયા કરૂણા ન હેાય તા તેના ધનને સદુપયેાગ થતા નથી. માત્ર પેાતાના ઉપભાગમાં ધન લેવું એમાં કાંઇ સાર નથી. અપગ, અનાથ, અશક્ત, વ્યાધિગ્રસ્ત, અંધ, મૂંગા કે ગાંડા થઇ ગયેલ કોઇ પણ પ્રાણી ધનની મદદ માગવા આવે, ખાવાનું માગે અથવા વસ્રાદિક માગે તે વખતે મનમાં દયાને પ્રવાહ ન ચાલે તેા તે ધન નકામું છે. પૈસાની પ્રભુતા ોઇ સખાવતને યોગ્ય કેટલા દુ:ખી માણસા ધનપતિઓના ઘર આગળ આવી જવામ ન મળવાથી અથવા ઉદ્ધૃત જવામ મળવાથી પાછા જતા હૈાય છે ત્યારે તેના મનમાં શું ખ્યાલ થતા હશે તે આરામશખામાં સુનાર અને વખતેા વખત તૈયાર રસોઈ જમનારના ખ્યાલમાં આવે નહિ, અનુકૂળ સંચાગેને ઉપયાગાને તેટલે અન્યનું હિત કરવામાં કરવા તે પાતાની ફરજ છે એ આ પ્રાણી ઘણી વખત ભૂલી જાય છે. એ ઉપરાંત જાહેર સખાવતને અંગે પણ પોતાના માન ખાતર, આમરૂ વધારવા ખાતર અથવા નામ કાઢવા ખાતર સખાવત કરવી અને દયા લાવી ગુપ્ત દાન કરવુ' એમાં બહુ તફાવત રહેલા છે. વિચાર પૂર્વક ચેાગ્ય વ્યક્તિને જરૂર પૂરતી અને વખતસર મદદ આપવી તેમજ જાહેર સખાવતાને અંગે ખાતાની વ્યવસ્થા અને જરૂરીઆત તથા આપેલ પૈસાની સલામતી અને ચેાગ્ય વ્યવસ્થા થવાના સભવા લક્ષ્યમાં લઈ પાતાથી બનતી મદદ આપવી એ વસ્તુત: ઇષ્ટ છે. ધનની અસ્થિરતા અને સ્વકર્તવ્ય વિચારવાની મહુ જરૂર છે અને તે જેટલે દરજ વિચારાય છે, તેટલે દરજ્જે પેાતાને અને સમાજને લાભ થાય છે.
જરા વિશાળ દૃષ્ટિથી આગળ જઇએ તે પ્રાણીએ આધ્યાત્મિક દુ:ખમાં સપડાયલા માલૂમ પડે છે. સંસારપર એવા રસ લાગેલા જોવામાં આવે છે કે જાણે તેનાથી કોઇ પણ પ્રકારે વિયેાગ ન થાય એવુ પ્રાણી ઇચ્છે છે અને દુઃખ દૂર કરવાના ઉપાયે વિચારતાં વધારે દુ:ખમાં ફસાય છે. આત્માને-વિશુદ્ધ ચેતનાને આવી રીતે સંસારમાં રખડાવી તે હેરાન થાય છે. એવા દુ:ખમાંથી છેડાવવા માટે અનેક સાધના ચેાજી આપવા કરૂણા ભાવનાવાળા પ્રાણી પ્રયત્ન કરે છે. શુદ્ધ મા ને અનુસરતાં પુસ્તકા લખીને, જાહેર વ્યાખ્યાન આપીને, અ’ગીત ઉપદેશ આપીને અનેક રીતે પ્રાણીને તેના દુ:ખમાંથી છેડાવવા સૂચના કરે છે, શિખામણ આપે છે અને તેનાં સાધના મતાવે છે. તે સમજાવે છે કે કોધ, માન, માયા લેાભ, કે રાગ દ્વેષને લઇને જેના તરફ સાંસારિક જીવાતુ અત્યારે લક્ષ્ય છે તે પરવસ્તુઓ છે, તેને અને આત્માને વસ્તુત: કાંઇ રાખધ નથી. અત્યારે જે સમય લાગે છે તે માત્ર વસ્તુ સ્વરૂપના અજ્ઞાનને પરિણામે થયેલા વિભાવના કરેલા છે અને તેના ઉપર જેમ જલદી પ્રીતિ કરવામાં આવશે તેમ આ પ્રાણી દુ:ખમાંથી વહેલા છટી શકરો. પરભાવને
For Private And Personal Use Only
