________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ
44
થતાં દુ:ખા તેેઇ મનમાં અતિ ભેદ લાવવા તે કરૂણા ભાવનાને વિષય છે. શરીરના દુ:ખ કરતાં પણ મનનાં દુ:ખ વધારે આકરાં છે અને તે પ્રાણીને મહુ વખત થાય છે. એ દુ:ખો કેટલાંક સ્વકૃત (પોતેજ કરેલાં) હોય છે, કેટલાંક પરકૃત હોય છે અને કેટલાક ઉભયકૃત ડાય છે. એ સર્વમાંથી અન્યને દેડાવવાની ઇચ્છા અને તે જોઇને તેના ઉપર દયા કરવી એ આ દયાના ખાસ વિષય છે. તો કર મહારાજને સંસારના સર્વ જીવોને દુ:ખમાં સપડાયલા બ્લેઇ જે ભાવ થાય છે, તેમાં મૈત્રી અને કર્ણા ભાવનાના મેળાપ એક સાથે થયેલે હેવામાં આવે છે, એમાં પણ ખાસ પ્રેરણા કરનાર ભાવ તા કરૂણાનેજ છે. તેઓને એ સર્વ દુ:ખ જોઈ આગલા ભવમાંથી ત્રીજા ભવમાં એવી ઇચ્છા થઇ આવે છે કે મારાથી અને તે આ સર્વ જી વાને અવે સ્થાનક લઇ જઉં કે જ્યાં આવાં દુ:ખોની હયાતિજ હાય નહિ, આ કરણા ભાવનાનું ઉત્કૃષ્ટ દૃષ્ટાન્ત છે.
સંસાર તરફ નજર કરી. જણાશે કે સવારથી સાંજ સુધી ધન માટે ચિંતા, ખાવાની ચિંતા, પીવાની ચિતા, વ્યાપારની ચિંતા, ધન પેદા કરવાની ચિંતા, તેને ફેરવવાની ચિંતા, તેના રક્ષણની ચિંતા, ઘરની ચિંતા, ઘરેણાની ચિંતા, કુમારાને પરણવાની ચિંતા, પરણેલાને સ્ત્રીની ચિંતા, સ્ત્રીવાળાને સતતી ન હેાય તેની ચિંતા, સતતીવાળાને છેકરાએને ઉછેરવાની, ભણાવવાની, ઠેકાણે પાડવાની ચિંતા અને આવા અનેક ઉપાધિના પ્રસંગે સાથે વળી પોતાને ભાગે ભેળવવાનાં સાધના ચેાજવાં, પાંચે દ્રિાને તૃપ્ત કરવી, વ્યવહારમાં આગળ પડવુ, નામ કાઢવું, આવાં આવાં વિચારાને લઇને એટલી ધમાલ આખી જીંદગીમાં રહે છે કે એનાં સુખની વાત કરવી પણ નકારી છે. માત્ર સાધ્યના અવ્યવસ્થિતપણાથી, વાસ્તવિક સુખને ખ્યાલ સમજવામાં આવેલ ન હેાવાથી અને ઢંગ ધડા વગરનું વન હોવાથી સામાન્ય ચાલુ પ્રવાહમાં પ્રાણી ઘસડાતે જાય છે અને અનેક ધકેલા ખાય છે. તમે શેડી
એના બ ંગલા કે રાજાના મહેલા જોઇ, તેમાં વસનારા વૈભવ ( સુખ ) માણે છે એમ માનતા હો તે તેમાં ઘણી ભૂલ છે. બરાબર ખારીકીથી અવલેાકન કરો તા જણાશે કે તેઓ પણ આ કરૂણા ભાવનાના વિષય થવાને ચેાગ્ય છે, એટલુજ નહિ પણ વધારે સ્પષ્ટ રીતે કહેવા દેશે તે તેઓ વધારે દયાને પાત્ર છે. મતલબ તે એનાં દુ:ખા પ્રમાણમાં જરૂર વધારેજ હોય છે. આ પ્રાણીને ધનની લાલચ એટલી હાય છે કે જેની પાસે ધન હાય તેને તે ખરાખર સુખી માની લે છે, પણ એ તદૃન ખોટી માન્યતા છે. વંભન્ન ભાગવતી વખત બીજી અનેક ઉપાધિએ હોય છે તે ઉપરાંત વૈભવ ઉપર જરા, મૃત્યુ, રોગ વિગેરે અનેક દુશ્મના તૈયાર ઉભાજ હોય છે. આવાં આવાં અનેક પરભાવેશમાં રમણ કરનારા પ્રાણીઓને જોઈ તે માટે મનમાં દયા લાવવી એ આ ભાવનાનો વિષય છે.
For Private And Personal Use Only
