________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જે ધર્મ પ્રકાશ
કલ્યાણ કરી.” મતલ કહેવાની એ છે કે જેવી લાવના વીરપરમાત્માને થઈ હતી તેવી અનેક ભાવનાઓ વરિંવાર તમને થાઓ.
સંસારમાં ત્રાસ પામતા-હેરાન થતા પ્રાણીઓને જોઈને પૂર્વભવમાં તીર્થ કરનારા કરૂણા માવના બહુ સારી રીતે ઉપસ્થિત થાય છે તે આપણે ભાવદયાનો પ્રસંગ વિચારતાં ઉપર જોઈ ગયા. પણ દુનિયામાં એવા કરૂણાદ્ધ માણ સોને જોઈએ છીએ કે અન્યનું દુ:ખ સાંભળી કે જોઈ તેઓની આંખમાં આંસુ આવી જાય છે. રસ્તા ઉપર કોઈનું શબ ચાલ્યું જતું હોય અને તેના સગાંઓ મોટેથી રડતાં હોય તે જોઈ લાગણીથી પાણી આવી જાય છે. આ કુદરતી નિર્મળ વૃત્તિ અને કરણાની વિશુદ્ધ દશા છે. આવી ભાવના સર્વ જી તરફ, સર્વ દુ:ખી તરફ થતી cત્રય અને ખાસ કરીને સ્થળ દુ:ખમાંથી આંતરિક દુ:ખ સમજવામાં અને તેઓને ઓછાં કરવામાં પ્રયત્ન કરવામાં આવે, ત્યારે આ પ્રાણી ખરી પ્રગતિ કરે છે અને એવી રીતે પ્રગતિ કરતાં જેમ જેમ આગળ વધતો જાય છે તેમ તેમ અન્યનાં દુ:ખોના વિશેષ વિરોષ ઉપાયો કરતાં પોતાનાં આંતરદુ:ખોનું ઓસડ પણ કરતો જાય છે. આવી રીતે પરનું ભલું કરવા જતાં પોતાનું ભલું થઈ જાય છે.
લડાઇના વખતમાં રણક્ષેત્રમાં પીડાતા, હોસ્પીટલમાં દુઃખ પામતા અનેક મનુષ્યને રેડક્રોસ સોસાઈટીવાળા કેટલી સગવડ કરી આપે છે અને પિતાની પ્રજાના કે દમન વર્ગના માણસને જરાપણ ભેદ રાખ્યા વગર કેવું સેવાકાર્ય બજાવે છે તે વર્તમાન વિગ્રહની હકીકત વાંચનારથી અજાણ્યું નથી. મનુષ્ય જાતની દયાને અંગે હોસ્પીટલો, સેનીટરીયમો વિગેરે ખોલીને અનેક કાર્યો કરવામાં આવે છે, તેવી જ રીતે આ લડાઈમાં ઘોડાનાં દુ:ખના ઉપાયો કરવા માટે એક બ્યુ કેસનો નવો વર્ગ નીકળે છે. ઘોડાનાં દુઃખ તરફ તો મોટો લડાઈઓમાં કઈ દરકાર પણ કરતું નથી, અને મેટી લડાઈમાં ઘોડાએ ઘણી મોટી સંખ્યામાં કાર્યો અને મારે તે સમજાય તેવી હકીકત છે. આવી જ રીતે કેટલાક પ્રાણીઓ દેશસેવામાં જીવન અર્પણ કરે છે, કેટલાક અન્ય હિત સાધવા માટે દીક્ષા લે છે અને કેટલાક ઉપદેશ આપીને પારકાને ઠેકાણે લઈ આવવા પ્રયત્ન કરે છે. બાહ્ય છિએ અને આંતરદષ્ટિએ અનેક રીતે દયાને અમલમાં મૂકી શકાય છે. બાહ્યદયા-દ્રવદયાને વિષય નિશ્ચયદયા કે
વદયાને અંગે તદ્દન સ્થળ છે, પ્રાથમિક છે, પણ શરૂઆતને અંગે આદરવા ગ્ય છે, એ દ્વારા પ્રાણી આગળ વધી શકે છે અને વધી ગયા પછી ભાવદયાની બાબત હાથમાં લઈ લે છે તેથી તેને બહુ ફાયદો થાય છે. ભાવદયાનાં દૃષ્ટાતો અને સ્થળદ્રવ્યદયાનાં ટકાન્તો નજીક નજીક વિષયને અંગે આવી ગયા છે, બાકી-દ્રવ્યદયા અને ભાવટયામાં બહુ તફાવત છે. આ વિષય વાંચવાથી એ બાબત સ્પષ્ટ થઈ ગયેલી હોવી જોઈએ તેથી તે પર અત્ર પુનરાવર્તન કરવાની જરૂર રહેતી નથી.
For Private And Personal Use Only
